سنجش نگرش بهره برداران مرتعی در ارتباط با زمینه های آسیب پذیری در راستای مدیریت پایدار مراتع در سه روستای حومه شهرستان نجف آباد

آسیب‎پذیری یکی از مفاهیم اساسی در چارچوب معیشت پایدار است. زمینه‎های آسیب‎پذیری بخشی از چارچوب معیشت را تشکیل می‎دهند که افراد، گروه‎ها و خانوارها کنترل حداقلی بر آن‎ها دارند. زمینه‎های آسیب‎پذیری اعم از شوک‎ها، روندها و تغییرپذیری‎های فصلی معیشت بهره‎برداران مرتعی و به دنبال آن مدیریت پایدار مراتع را تحت‎تاثیر قرار می‎دهند. هدف این تحقیق سنجش معیارهای مرتبط با زمینه‎های آسیب‎پذیری معیشت بهره‎برداران مرتعی سه روستای جلال‎آباد، حاجی‎آباد و نهضت‎آباد از بخش مرکزی شهرستان نجف‎آباد است. از پرسش‎نامه ساختارمند محقق ساخته در سه بعد شوک‎ها، روند‎ها و تغییرپذیری فصلی هر کدام با ۵ گویه در قالب طیف پنج‎گزینه‎ای لیکرت استفاده شد. نتایج سنجش نگرش بهره‎برداران مرتعی نشان داد حدود ۸۰ درصد پاسخگویان تغییرات زمینه‎های آسیب‎پذیری معیشت را زیاد و خیلی زیاد (حدود ۱۹ درصد) ارزیابی کردند. شوک‎های «خشکیدگی گیاهان (مرتعی و جنگلی)» و «اقتصادی» با میانگین رتبه‎ای ۲۱/۳ و ۱۷/۳، روندهای «تورم و گرانی» و «تخریب و تغییر کاربری اراضی» با میانگین رتبه‎ای ۹۲/۳ و ۸۰/۳ و تغییرپذیری‎های فصلی «سرمازدگی و گرمازدگی گیاهان» و «افزایش دما و ذوب‎شدن سریع برف» به ترتیب با مقادیر میانگین رتبه‎ای ۷۰/۳ و ۶۹/۳ تاثیر بیشتری بر آسیب‎پذیری معیشت بهره‎برداران مرتعی داشتند. ازآنجایی‎که زمینه‎های آسیب‎پذیری متاثر از عوامل متعددی هستند که ممکن است هم‎زمان به وقوع بپیوندند پیشنهاد می‎شود در مواجهه با زمینه‎های آسیب‎پذیری و در راستای پایداری منابع مرتعی مجموعه‎ای از راهبردهای تطبیقی به کار گرفته شوند. علاوه بر این، ازآنجایی‎که افراد، خانوارها و جوامع تحت‎تاثیر زمینه‎های آسیب‎پذیری به دلیل توزیع مختلف فضایی در جغرافیای سرزمین، ممکن است مخاطرات و آسیب‎پذیری‎های یکسانی را تجربه نکنند مطالعات آینده می‎توانند نحوه سازگاری افراد، گروه‎ها، خانوارها و اجتماعات مختلف در مواجهه با زمینه‎های آسیب‎پذیری اعم از مخاطرات محیطی و بلایای طبیعی را مورد بررسی قرار دهند.

کلیدواژه ها:

زمینه‎های آسیب‎پذیری ، معیشت پایدار ، راهبردهای تطبیقی ، شهرستان نجف‎آباد