بررسی میراث معماری و هندسه ی کاربردی در معماری اسلامی بلخ

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 351

فایل این مقاله در 15 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

ICACU03_1326

تاریخ نمایه سازی: 29 فروردین 1403

چکیده مقاله:

هندسه کاربردی در معماری های اسلامی نه تنها جهت استحکام خوب ساختمان بلکه برای آرامش ، تکامل و کمال روح انسانی است که از مشاهده و تعمق در آن می توان به رمزهای عرفانی ، تعالی و زیبایی های معنوی دست یافت . شهر بلخ که زادگاه و خاستگاه معماری های کهن در ادوار قبل از اسلام بوده، در دوره اسلامی نیز سرآمد شهکاری معماری اسلامی با هندسه ی عالی کاربردی است ، که هر نقش و نگار آن رمزها و ظرافت های معنوی را تبارز می دهد. جهت بررسی تاریخ معماری ، میراثهای از بین رفته و موجود در بلخ به تشریح هندسه کاربردی بناها پرداخته شده و هدف از نگارش، ورد به مباحث هندسی و تزئینات موجود در بناهای اسلامی بلخ است که متاسفانه تا اکنون در این مورد نوشته ی مستقل وجود ندارد. اینک با استفاده از منابع موجود، بازدیدهای مختلف جهت بررسی تاریخی و استفاده از گزارشهای باستانشناسی بر معماری اسلامی بلخ تمرکز شده و مشاهده می گردد که از نگاه هندسی شهر تاریخی بلخ بر مبنای نقشه عالی دایرهوی اساس گذاری شده و شهر بصورت دوایر متحدالمرکز به اطراف آن توسعه می یابد و هشت خیابان که از مرکز دایره به اطراف آن کشیده شده و به شهرهای مهم دیگر متصل می گردد. باغ عمومی در مرکز شهر نقطه وصل بوده و در سمت غرب آن (قبله ) مسجد و بارگاه خواجه ابونصر پارسا و در سمت شرق دقیقا مقابل مسجد، دروازه مدرسه سبحان قلی و در شمال آن بالاحصار باستانی بلخ و مقبره منسوب به حضرت شیث (ع) پسر حضرت آدم (ع) قرار گرفته است . معماری مجموعه خواجه ابونصر پارسا با موقعیت جغرافیایی خاص، دارای هندسه عالی کاربردی دوره تیموری و بر مبنای هشت ضلعی و تناسبات خاص بوده و گنبد بزرگ آن بر روی گریوی استوانه ای پیازی شکل (با ۵۶ دندانه یا خیاره) با نمای عالی بنا شده و امروزه زیارتگاه خاص و عام است .

نویسندگان

وزیراحمد فوشنجی

استاد دانشکده انجنیری دانشگاه بلخ، مزارشریف افغانستان، دانشجوی دکتری دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران.

نصیراحمد یاور

دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده معماری دانشگاه هنرهای زیبای معمار سینان استانبول ترکیه