شناسایی و بررسی گیاهان نشانگر معدنی در منطقه کانی سازی چلپو (شمال کاشمر)

ژئوبوتانی به عنوان یک ابزار مفید در اکتشاف مواد معدنی، امروزه در مباحث زیست محیطی و پاک سازی محیط های آلوده به فلزات و شبه فلزات کاربرد زیادی پیدا کرده است. منطقه چلپو در ۴۵ کیلومتری شمال شهرستان کاشمر (خراسان رضوی) قرار دارد. در این تحقیق، با توجه به وجود کانسار انتیموان-طلا و ویژگی های زمین شناسی و ژئوشیمی در کنار پوشش گیاهی خاص منطقه، مطالعه ژئوبوتانی گیاهان به منظور شناسایی و معرفی گیاهان نشانگر معدنی، معرفی گیاهان اندمیک و تاثیر ژئوشیمی منطقه بر متالوفیت های مهم انجام گردید. نمونه برداری در مراحل دقیق و مشخص از اندام گیاه و خاک محل ریشه گیاهان صورت گرفت. میزان عناصر در نمونه های خاک ، ریشه و اندام هوایی گیاه مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج تجزیه های شیمیایی، میزان آرسنیک تمامی گونه های گیاهی برداشت شده بالاتر از حد طبیعی در گیاهان است. در گونه Asperula glomerata subsp. Turcomanica بالاتر از ۲۰۰۰ میلی گرم در تن آرسنیک اندازه گیری شد. بیشتر گیاهان میزان بالاتری از حد طبیعی یک یا چند عنصر را در خود متمرکز کرده که هم به لحاظ اکتشاف مواد معدنی فلزی و هم از دیدگاه زیست محیطی بسیار حائز اهمیت است. با وجود نزدیکی نمونه های برداشت شده از نظر موقعیت مکانی، گیاهان میزان جذب بسیار متفاوتی را در هر عنصر نشان دادند. گیاه اندمیک Astragalus hekmat-safaviae با ضریب انباشت بسیار بالا آرسنیک (۹)، آنتیموان (۲۵) و مولیبدن (۵۱) را می توان به عنوان جاذب یا فراجاذب برای این سه فلز و به عنوان انباشتگر برای عناصر مس و روی (حدود ۱) معرفی کرد. گیاه Asperula glomerata subsp. Turcomanica از گیاهان بارز منطقه، برای عناصر روی و مولیبدن ضریب انباشتی حدود ۲ را نشان می دهد. گیاه .Jurinea sp که در این مطالعه برای اولین بار در منطقه مشاهده شده، ضریب انباشت و فاکتور ضریب انتقال بالاتر از یک را برای عناصر روی و مولیبدن نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

ژئوبوتانی ، بیوژئوشیمی ، گیاهان نشانگر ، فرا جاذب ، کاشمر