مطالعه ی تطبیقی تلفیقِ عرفان و عشقِ نفسانی در اشعار مولانا و جان دان

شباهت افکار و اشعار مولانا و جان دان خود را در ایماژها، صنایع ادبی و زبان این دو شاعر که در مقایسه با شاعران قبل و بعد از خود بسیار برجسته و متمایز هستند، نشان می دهد. ایماژهای عاشقانه و نفسانی متداول به کار رفته در اشعار این دو شاعر و در مقابل زبان غیرمتداولِ شعر این دو، به واقع شیوه ای برای شرح رویکرد عاشقانه ی جویای حق به سوی حق است. چنین تلفیقی از عشقِ نفسانی و عرفان نه در فلسفه ی اسلامی و نه در نوعِ نصرانی آن غیر متداول نیست. در فلسفه ی اسلامی-ایرانی جست و جوی حق با عشق یکسان انگاشته شده است. در اشعار عاشقانه ی مولانا مخاطب با نگاهی تمثیلی به عشق به عنوان رابطه ای زمینی بین عاشق و معشوق ابدی رو به رو است؛ این همان عشقی است که مولانا به وسیله ی آن سعی بر روشن کردن رابطه ی عمیقِ فلسفی بین دوستدار حق و حق دارد. جان دان نیز در اشعار الهی خود رابطه ی بین جویای حق و حق را از طریق عشق نفسانی به تصویر کشیده است. او به عشق زمینی به عنوان تجلی عشق الهی می نگرد و به گونه ای افلاطونی، به واسطه ی عشق زمینی به سوی عشق فرای زمینی اوج می گیرد. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی مفهوم عشق که عموما به گونه ای تمثیلی در اشعار فلسفی و الهی مولانا و جان دان ارئه شده و همینطور اشعاری که هر یک از این دو شاعر در آن ها از طریق تقابل عشق زمینی و عشق الهی، تقارب این دو را به تصویر می کشند، می پردازد.

کلیدواژه ها:

عرفان ، عشق نفسانی ، رویکرد تمثیلی به عشق ، مولانا ، جان دان