ارزیابی کمی شدت خطر و ریسک بیابان زایی (مطالعه موردی: منطقه سرخس)

بیابان زایی به عنوان خطر جدی زیست محیطی، بسیاری از مناطق خشک جهان و به خصوص ایران را متاثر ساخته است. امروزه روش ها و مدل های زیادی برای ارزیابی کمی این فرایند تخریب سرزمین وجود دارد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی شدت پتانسیل بیابان زایی و ریسک خطر در مناطق خشک شرق ایران، در شهرستان سرخس و با استفاده از مدل ایرانی IMDPA انجام شد. برای محاسبه شدت پتانسیل بیابان زایی داده هایی همچون پارامترهای اقلیمی، ویژگی های پوشش گیاهی، زمین شناسی، خاک شناسی، آب های زیرزمینی، کشاورزی و اطلاعات اقتصادی اجتماعی مورد استفاده قرار گرفتند که تجزیه و تحلیل آن ها در محیط GIS انجام شد. کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست ۸ به دست آمد. ریسک خطر بیابان زایی از ترکیب نقشه های شدت خطر، فراوانی عناصر در معرض خطر و درجه آسیب پذیری عناصر و بر اساس معادله جهانی ریسک تهیه شد. نتایج نشان داد حدود ۶۹% منطقه مورد مطالعه از نظر شدت خطر بیابان زایی در وضعیت شدید و حدود ۱۱% در وضعیت خیلی شدید قرار داشته و عواملی چون فرسایش بادی، تخریب پوشش گیاهی، توسعه کشاورزی و مسائل اقتصادی اجتماعی، بیشترین تاثیر را در شدت بیابان زایی منطقه داشته اند. نتایج ارزیابی ریسک نیز نشان داد که بیش از ۶۰% منطقه سرخس، از نظر ریسک و احتمال بیابانی شدن، امکان تبدیل به شرایط نامناسب محیطی و تخریب سرزمین در آینده را دارا می باشد.

کلیدواژه ها:

شاخص های بیابان زایی ، آسیب پذیری ، ریسک ، فرسایش بادی ، سرخس