تحلیلی بر مفاد شرط پذیرش مسوولیت و جبران خسارت (مورد کاوی قراردادهای نفت و گاز)

شرط پذیرش مسوولیت و[۱] جبران خسارت با توجه به اهمیت و کاربردی بودن آن در قراردادهای صنعتی دارای جایگاه ویژه­ای است. این نهاد بنا بر مطالعاتی کلی که صورت گرفته برخاسته از عرف شکل گرفته بین تجار است که به مرور زمان در حقوق انگلستان و سایر نظام های حقوقی مورد شناسایی قرار گرفته است.  ویژگی این نهاد در حقوق کامن لا و تطبیق آن با نظام های حقوق نوشته از جمله با مبانی موجود در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران از مسائلی است که تاکنون به قدر کافی بدان پرداخته نشده است. شروط قراردادی همواره صراحتا دلالتی بر ایجاد تعهد برای طرف مقابل ندارند، بلکه مواردی وجود دارد که فرد با درج آن ها در قرارداد درصدد است که ذمه خود را  از مسوولیت مبرا ساز، و بر مسوولیت طرف مقابل بیفزاید. این دسته از شروط که تحت عنوان شرط پذیرش مسوولیت و جبران خسارت (که در مواردی صدق عنوان شرط عدم مسوولیت نیز بر آن صحیح است) از آن ها یاد می شود، از لحاظ نظری اختلافاتی را در بین حقوقدانان ایجاد کرده اند؛ به نحوی که در اکثر موارد قیودی در جهت تحدید گستره آن ها لحاظ می گردد و مطلق این شروط در جهت عدم مسوولیت مورد قبول قرار نمی گیرند. این موضوع در قرارداد های پیچیده صنعتی از اهمیت بسزایی برخوردار است و به عنوان یکی از اصلی ترین شروط قراردادی مطرح است که بیش ترین زمان را در طول دوره مذاکرات قراردادی به خود اختصاص می دهد. از جمله نهاد های مشابه در حقوق ایران و فقه امامیه  با این شرط می توان به ضمان جریره و تبری از عیوب اشاره کرد که در این مقاله به آن ها پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

Indemnity clause ، Limiting Liability ، Scope of indemnity ، Jererah guaranty ، Acquittal of Defects ، شرط پذیرش مسوولیت و جبران خسارت ، شرط عدم مسوولیت ، ضمان جریره ، تبری از عیوب