دکترین مسئولیت حمایت: از روند شکل گیری تا کاربرد ابزاری آن

موضوع اصلی نظریه «مسئولیت حمایت»، سازش میان «مداخله بشردوستانه» و «حاکمیت دولت ها» بر پایه حقوق شهروندی است. قصد طراحان نظریه مزبور این بود که راه حل جدید بر پایه سه نوع مسئولیت مکمل شامل: مسئولیت «ییشگیری» «واکنش» و «بازسازی». به مجادله های حقوقی در مورد مداخله بشردوستانه پایان داده و میان اصل حاکمیت دولت ها و دغدغه جهانی امنیت و حقوق انسانی سازش برقرار کند. ولی در عمل تقابل ذاتی حاکمیت دولت و مسئولیت حمایت در نظام دولت محور اجتناب ناپذیر است. طبق نظریه جدید، مسئولیت محافظت از شهروندان در وهله اول با خود دولت هاست و اگر دولتی نخواهد یا نتواند به وظیفه اش عمل کند، بر عهد؛ سایر کشورها و جامع بین المللی است که در چارچوب ظرفیت های پیش بینی شده در نظام بین الملل در قبال نقض فاحش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه در هر نقطه از جهان مداخله کنند و عهده دار امنیت انسانی گردند. در این پژوهش. روند تکاملی حقوق بشر و زمینه های پیدایش نظریه مسئولیت حمایت از یک سو و فرایند تحول حاکمیت در عرصه داخلی و بین المللی از سوی دیگر، به صورت موازی مطالعه شده و چگونگی تاثیر و تاثر و میزان همبستگی آن دو مورد قضاوت قرارگرفته است. برای اینکه عمق تاثیر مسئولیت حمایت برحاکمیت دولت ها و ابعاد حقوقی آن به درستی نشان داده شود و سرنوشت حاکمیت دولت و امکان دگرگونی نظام بین المللی دولت محور با نگرش علمی ارزیابی شود ضمن تبیین بنیان های نظری، ماهیت و محتوای «مسئولیت حمایت»، سازوکارهای اجرایی و چالش های اجتناب ناپذیر آن در پرتو ساختار کنونی بین المللی مورد تحلیل قرارگرفته و در آخر چشم انداز فرسایش حاکمیت دولت ها و حرکت از نظام وابستگی به نظام همبستگی و دورنمایی از جیدمان پایه های نظم حدید «حکومت جهانی» تشریح شده است.

کلیدواژه ها:

مسئولیت حمایت ، حاکمیت دولت ها ، حقوق شهروندی ، حقوق بشر ، حکومت جهانی