اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر کمال گرایی: یک کارآزمایی بالینی تصادفی

مقدمه: جمعیت عمده­ای از افراد جامعه از کمال­گرایی ناسازگارانه رنج می­برند و در صورت عدم دریافت درمان روان­شناختی مناسب در معرض انواع اختلال­های روانی و افت در عملکردهای شغلی، اجتماعی و تحصیلی قرار دارند. از این­رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر کمال­گرایی انجام گرفت. روش ­کار: پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی بالینی بود. جامعه­ی آماری شامل کلیه­ی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زنجان در سال ۱۳۹۹ بود. نمونه این مطالعه در دو گام انتخاب شد: ابتدا از میان جامعه آماری، نمونه­ای به حجم ۳۵۰ نفر به شیوه در دسترس انتخاب و پرسشنامه کمال­گرایی چندبعدی فراست (FMPS) در مورد آنها اجرا شد. در گام دوم افرادی که نمرات آنان در این آزمون­ها در میانه­ی خط برش تشخیصی است (نمره مساوی و بالاتر از ۹۰) انتخاب (۳۱۴ نفر) شدند. نهایتا از میان این افراد و بر اساس ملاک­های ورود و خروج و سیر انجام مراحل بعدی، نمونه­ای به حجم ۴۰ نفر انتخاب و به­طور تصادفی غیر ساده در دو گروه آزمایش (۲۰ نفر) و کنترل (۲۰ نفر) گمارده شدند. ملاک­های ورود به پژوهش شامل سکونت در شهر زنجان به هنگام انجام پژوهش، تمایل به شرکت در پژوهش، داشتن نمره خط برش پرسشنامه FMPS بود. ملاک­های خروج نیز شامل، ابتلا به بیماری­های روانپزشکی در حین مداخله، سابقه قبلی مداخلات روانشناختی به خصوص درمان شناختی رفتاری بیشتر از ۵ جلسه روان­درمانی، غیبت بیش از دو جلسه متوالی در پروتکل گروهی، عدم شرکت در یکی از مراحل سه­گانه ارزیابی و گرفتن نمره ۱۴۰ به بالا در پرسشنامه کمال­گرایی چندبعدی فراست بود. گروه آزمایش، درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر کمال­گرایی را به صورت گروهی و هفته­ای یک­بار به مدت ۹۰ دقیقه دریافت کردند. آزمودنی­ها در سه مقطع زمانی پیش­آزمون، پس­آزمون و پیگیری دو ماهه مورد ارزیابی قرار گرفتند.. برای تحلیل داده­ها از نرم­افزار SPSS-۲۵ و از روش تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر استفاده شد.   نتایج: نتایج تحلیل یافته­ها نشان داد درمان شناختی-رفتاری گروهی  منجر به بهبود معنادار نمره کلی کمال­گرایی، به ویژه زیر مقیاس­های شک درباره اعمال و انتقادگرایی والدین می­شود (۰۵/۰p<). میانگین پیش­آزمون نمره کلی کمال­گرایی برای گروه آزمایش برابر با ۸۳/۱۱۰ و پس­آزمون برابر با ۳۹/۹۸ بود. برای زیرمقیاس شک درباره اعمال نمره میانگین در پیش­آزمون و پس­آزمون به ترتیب برابر ۷۲/۱۰ و ۲۲/۹ بود. در آخر برای انتقادگرایی والدین نمره پیش­ازمون و پس­آزمون به ترتیب برابر با ۲۸/۸ و ۶۱/۷ بود. این بهبود نسبت به گروه کنترل معنادار بود.  نتیجه­گیری: یافته­های پژوهش حاضر از این موضوع حمایت می­کند که درمان شناختی-رفتاری گروهی، مداخله­ای کارآمد است که می­تواند کمال­گرایی در گروه افراد دارای ویژگی­های کمال­گرایی ناسازگارانه کاهش دهد. از این­رو درمانگران می­توانند از این درمان برای بهبود کمال­گرایی مراجعین استفاده کنند.

کلیدواژه ها:

Keywords: Perfectionism ، Group Cognitive-Behavioral Therapy ، RCT ، کمال­گرایی ، درمان شناختی-رفتاری گروهی ، کارآزمایی بالینی