ضوابط شناسایی دعوای واهی در حقوق ایران و انگلیس؛ مقدمه ای جهت صدور قرار تامین و رد دعوا

در حقوق دادرسی ایران، قرار تامین دعوای واهی، راهکاری است که در راستای جبران خسارات احتمالی خوانده پیش­بینی شده­ است. اعمال این راهکار اما به دلیل ضابطه ­مند نبودن شناسایی دعوای واهی در ماده ۱۰۹ قانون آیین دادرسی مدنی و اکتفای این مقرره به عبارت «نوع و وضع دعوا»، با چالش جدی در رویه قضایی مواجه شده ­است. در واقع، هر چند صدور قرار تامین دعوای واهی، نیازمند احراز واهی بودن دعوا می ­باشد؛ اما هیچ ضابطه­ ای جهت احراز این امر در ماده ۱۰۹ پیش ­بینی نشده ­است. این در حالی است که در حقوق دادرسی انگلیس، اگر دعوا اثر قانونی نداشته یا آشکارا بی ­اساس بوده یا ایذایی باشد، دعوا واهی محسوب می ­گردد و دادگاه می­ تواند ضمن رد دعوا، خواهان را به پرداخت خسارات وارده به خوانده محکوم کند. با این اوصاف، در این مقاله تلاش می ­شود خلا موجود در ادبیات حقوقی ایران برطرف گردد. به این منظور، ضمن مطالعه ضوابط شناسایی دعوای واهی در حقوق انگلیس، این فرضیه در حقوق ایران ثابت می گردد: اگر جنبه موضوعی دعوا قابلیت تحقق نداشته یا در فرض قابلیت تحقق، احتمال قوی مبنی بر عدم تحقق آن وجود داشته باشد؛ دعوا، واهی محسوب می ­شود. همچنین، اگر دعوا متکی بر هیچ ادله اثباتی نباشد یا در فرض اتکای آن بر ادله اثبات، احتمال قوی مبنی بر عدم اثبات جنبه موضوعی دعوا وجود داشته باشد؛ دعوا واهی تلقی می­ شود. افزون بر این­ها، اگر دعوا بر فرض ثبوت جنبه موضوعی آن، فاقد اثر قانونی باشد؛ دعوا واهی شمرده می ­شود.

کلیدواژه ها:

Bad Faith ، Frivolous Claim ، Criterion for Identifying ، Legal Effect ، Security for Costs Order ، اثر قانونی ، دعوای واهی ، سوء نیت ، ضابطه شناسایی ، قرار تامین.