پیامدهای نخستین حضور رسمی انگلیس در افغانستان (۱۸۳۹-۱۸۴۲م)

در سالهای ۱۸۳۹- ۱۸۴۲م/ ۱۲۵۵-۱۲۵۸ ق. نظامیان هند بریتانیا در پی عهدنامه مثلث لاهور که بین شاه شجاع حاکم تبعیدی افغانستان، رنجیت سنگ فرمانروای مقتدر پیشاور و الفنستن[۱] نماینده سیاسی دولت بریتانیا به امضا رسید، رسما قدم در خاک افغانستان گذاشتند. ورود رسمی نظامیان انگلیس با واکنش منفی نظام قبیله­ای این کشور مواجه شد. بریتانیا پس از سه­سال حضور رسمی با تلفات سنگین­نظامی مجبور به ترک افغانستان­گردید؛ اما پیآمدهای عمیق فرهنگی، اجتماعی و سیاسی برجای گذاشت. این مقاله در صدد است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مهمترین پیآمدهای حضور رسمی نظامیان انگلیسی را در ابعاد مختلف مورد ارزیابی قراردهد. به نظر می­رسد یکی از پیآمدهای­آن شکل گرفتن تصویر خشن و ظالمانه، از تمدن و فرهنگ غربی در افکار عمومی است که باگذشت سه قرن، جدال سختی بین ارزشهای تمدن غرب و باورهای سنتی جریان دارد، در این جدال، نه فرهنگ غربی حاکم شد و نه افغانستان به سنتهای ماقبل مدرنیته بازگشت؛ بلکه همواره در برزخی از سنت و تجدد باقی ماند. یافته­ها نشان میدهد دومین پیآمد آن شکل­گیری نظم اجتماعی جدید در نتیجه تعیین مرزهای سیاسی و سومین پیآمد این حضور نظامی رشد و گسترش فرهنگ ناسیونالیستی در ابعاد مختلف بود.     [۱] . Elphinstone.

کلیدواژه ها:

افغانستان ، انگلیس ، پیآمدهای حضور نظامی انگلیس ، جنگ و ناسیونالیسم