سنجش امنیت غذایی و واکاوی چالش های آن در مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان بدر، شهرستان روانسر)

جوامع روستایی با تامین بیش از دوسوم مواد غذایی، نقش قابل توجهی را تامین امنیت غذایی کشور ایفا می­کنند. با این وجود شواهد نشان می­دهد وضعیت تامین­کنندگان اصلی امنیت غذایی کشور در اثر عللی که تاکنون به آن توجه نشده است، حداقل در مقایسه با جوامع شهری، در وضعیت نامساعدی قرار دارد. از این­رو هدف از پژوهش ترکیبی حاضر سنجش امنیت غذایی و تبیین چالش­های پیش­روی آن در مناطق روستایی کشور است که به صورت موردی در میان سرپرستان خانوار ساکن در ۲۴ سکونتگاه روستایی دهستان بدر واقع در شهرستان روانسر انجام گرفته است. در بخش کمی پژوهش حاضر برای سنجش امنیت غذایی از پرسشنامه استاندارد و جهانی وزارت کشاورزی آمریکا که روایی و پایایی آن در مطالعات متعددی تایید شده است، استفاده شد. در این مرحله  ۱۷۵ نفر از سرپرستان خانوار به­عنوان نمونه آماری برآورد شده و نظرات آن­ها مورد بررسی قرار گرفت. در بخش کیفی، گردآوری داده­ها از طریق مصاحبه با افراد کلیدی و مطلع با استفاده از نمونه­گیری هدفمند و با روش گلوله برفی، تا رسیدن به مرحله اشباع تئوریک ادامه داشت و داده­های گردآوری شده با استفاده از روش نظریه داده بنیاد (GTM) تحلیل شده­اند. نتایج بخش کمی پژوهش نشان داد امنیت غذایی در محدوده مورد مطالعه در شرایط نامساعدی قرار دارد به این صورت که ۳/۶ درصد افراد مورد مطالعه دارای امنیت غذایی، ۷/۹ درصد در شرایط ناامنی غذایی بدون گرسنگی، ۱/۲۵ درصد در شرایط ناامنی غذایی با گرسنگی متوسط و ۹/۵۸ درصد در شرایط ناامنی غذایی با گرسنگی شدید قرار گرفته­اند و بین روستاهای مورد مطالعه به لحاظ امنیت غذایی تفاوت معنی­داری وجود ندارد. همچنین، نتایج بخش کیفی پژوهش در ارتباط با چالش­های امنیت غذایی در محدوده مورد مطالعه نشان داد پنج چالش اساسی امنیت غذایی در محدوده مورد مطالعه که به­صورت زنجیره­واری با همدیگر در ارتباط هستند، عبارت­اند از: ضعف سیاست­گذاری­ها، ضعف شرایط اقتصادی، نارسایی­ها و مخاطره­های محیطی، موانع فرهنگی و تغییرات اجتماعی و ناپایداری کشاورزی.

کلیدواژه ها:

توسعه روستایی ، امنیت غذایی ، ناامنی غذایی ، دهستان بدر