اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و زیست توده ارزن پروسو در رشت

مقدمه: تولید گیاهان علوفه ای متنوع می تواند با کاهش مشکلات ناشی از کمبود علوفه، فشار بر منابع طبیعی را کاهش داده و با تامین نیازهای دامپروی، به بهبود اقتصاد و امنیت پایدار غذایی کمک کند. در بین این گیاهان، ارزن پروسو به دلیل تولید بالای ماده خشک و سازگاری به محیط های مختلف می تواند نقش مهمی داشته باشد. از آنجا که نخستین گام برای تولید بهینه علوفه، کاشت آن در زمان مناسب است، این پژوهش، با هدف ارزیابی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت بر عملکرد دانه و علوفه ارزن پروسو در شرایط آب و هوایی رشت انجام شد.مواد و روش ها: برای بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و زیست توده ارزن پروسو (رقم پیشاهنگ) در شرایط آب و هوایی شهرستان رشت (استان گیلان)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه پژوهشی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان طی دو سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ و ۹۸-۱۳۹۷ انجام شد. تیمارهای آزمایشی در هر دو سال شامل چهار تاریخ کاشت بودند که در سال نخست، ۸ خرداد، ۶ تیر، ۷ مرداد و ۷ شهریور و در سال دوم، ۱۴ خرداد، ۱۶ تیر، ۱۴ مرداد و ۱۵ شهریور در نظر گرفته شد. برای اندازه گیری عملکرد دانه و عملکرد زیست توده، خطوط اصلی هر کرت با رعایت اثر حاشیه برداشت و پس از توزین، بر حسب کیلوگرم در هکتار ثبت شد. اندازه گیری سطح برگ و تعیین بیشینه شاخص سطح برگ، از مرحله پنجه زنی تا برداشت نهایی انجام شد. برای تجزیه واریانس و مقایسه میانگین داده ها از نرم افزار SAS استفاده شد.یافته های تحقیق: یافته های این آزمایش نشان داد که برهمکنش سال و تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و زیست توده ارزن از نظر آماری معنی دار بود، به طوری که با کشت ارزن پروسو در تاریخ ششم تیرماه در نخستین سال آزمایش به دلیل فراهم شدن بهتر شرایط دمایی، بیش ترین عملکرد دانه (۲۱۸۲ کیلوگرم در هکتار) و زیست توده (۹۹۲۷ کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. در این سال، میانگین وزن ماده خشک خوشه برابر با ۲۵.۵۳ گرم در بوته، میانگین تعداد خوشه برابر با ۱۵.۰۸ عدد در بوته، تعداد دانه در بوته برابر با ۲۱۲۱ عدد در بوته، وزن هزار دانه برابر با ۵.۲۳ گرم و شاخص سطح برگ ۵.۱۴ واحد بود. در سال دوم آزمایش و در نخستین زمان کاشت (۱۴ خرداد)، پارامترهای هواشناسی مانند دمای بیشینه و کمینه (به ترتیب ۳۰.۲۴ و ۲۱.۴۶ درجه سلسیوس)، تابش خورشیدی (۱۷.۷ مگاژول بر متر مربع بر روز) و ساعت آفتابی (۷.۶۷ ساعت) از مقادیر مطلوب تری در مقایسه با سه تاریخ کاشت دیگر برخوردار بودند. شرایط محیطی مناسب در نخستین زمان کاشت در سال دوم آزمایش نیز موجب افزایش شاخص سطح برگ (۳.۶۹ واحد)، ماده خشک خوشه (۱۱.۷۷ گرم در بوته)، تعداد خوشه (۶.۷۵ عدد در بوته)، تعداد دانه پر (۱۳۴۵ عدد در بوته) و وزن هزار دانه (۴.۷ گرم) شد. افزایش مقادیر صفات یاد شده نیز در نهایت موجب افزایش معنی دار عملکرد دانه (۱۲۸۳ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد زیست توده (۶۵۳۷ کیلوگرم در هکتار) ارزن پروسو شد.نتیجه گیری: در مجموع با توجه به نتایج به دست آمده از دو سال پژوهش می توان بیان کرد که با کاشت ارزن پروسو در بازه زمانی ۱۴ خرداد الی ۶ تیر می توان به بیشینه عملکرد زیست توده و دانه در منطقه رشت دست یافت.

کلیدواژه ها:

تعداد دانه ، دما ، شاخص سطح برگ ، عملکرد علوفه