ارائه الگویی مناسب جهت اولویت‌بندی شاخصه‌های فرآیند جهانی شدن تحقیقات و فناوری

کشورها در آستانه هزاره سوم سعی بر تأثیرگذاری بر یکدیگر دارند. یکی از تبعات این تأثیرگذاری و گسترش روابط بین‌المللی جهانی شدن تحقیق و توسعه است. در قرن حاضر فن‌آوری‌های نوین اطلاعاتی جهان را از بعد مسافت کوچک ساخته، و این همگرایی جهانی در برخی موارد تحقق یافته است. جهانی شدن یکی از پیچیده‌ترین فرآیندهای قرن 21 است، سرعت این فرآیند در ابتدا آرام و نامحسوس بوده ولی در حال حاضر روندی فزاینده دارد. از سویی دیگر جهانی شدن بازارها، تغییرات سریع و وسیع در علوم و تکنولوژی باعث گردیده است که فضای تحقیقات و پژوهش هر روز پیچیده‌تر و عدم اطمینان و ابهام در زمینه روند جهانی شدن آن، واحدهای صنعتی را نگران حفظ مزیت‌های نوآوری و بقاء خود نموده است. بنابراین اولویت‌بندی دستیابی به اهداف توسعه فناوری و تحقیقاتی امری اجتناب‌ناپذیر می‌باشد و بیشتر کشورهای توسعه یافته تا به حال به این موضوع توجه خاصی داشته‌اند. کشور ما از نظر امکانات و قابلیت‌های فیزیکی و تحقیقاتی دارای جایگاه ممتازی در سطح جهان می‌باشد، اما تا به حال این قابلیت‌ها و منابع در راستای جهانی شدن بکار گرفته نشده‌اند. حال دستیابی به شبکه تحقیقاتی جهانی مستلزم در نظر گرفتن اهداف و شرایط متعدد تصمیم‌گیری‌ها می‌باشد و ارائه یک راه‌حل علمی که بتواند در این زمینه مؤثر باشد ضروری به نظر می‌رسد. در این شرایط بهترین راه‌حل این است که با در نظر گرفتن شرایط و اهداف متعدد، تصمیماتی را اتخاذ کرد تا بتوان به یک سطح نسبی مطلوب دست یافت. با توجه به موارد فوق در این پژوهش برای اولویت‌بندی شاخصه‌های فرایند جهانی شدن تحقیقات و به دنبال آن توسعه پایدار از ترکیب روش منطق فازی با روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شده است تا با توجه به قابلیت‌های این دو روش، الگوی مناسبی برای رتبه‌بندی اولویت‌های توسعه جهانی و نیازهای تحقیقاتی ارائه ‌گردد. برای این منظور ابتدا با تشکیل گروه‌هایی از کارشناسان و علاقه‌مندان رشته‌های مختلف و ارائه اطلاعات از آنها خواسته شده که شاخص‌های جهانی شدن تحقیقات و فناوری را از دیدگاه خود مشخص نمایند و سپس با ایجاد ماتریس مقایسه‌ای از شاخص‌های جهانی شدن تحقیقات و فناوری از اعضاء گروه خواسته شد که شاخص‌های تعیین شده را با توجه به فاکتورهای مؤثر در انتخاب و رتبه‌های آنها با یکدیگر مقایسه کرده و نمره مورد نظر خود را از 1 (کمترین نمره) الی 9 (بیشترین نمره) تخصیص دهند. برای رتبه‌بندی فاکتورها با توجه به اینکه درجه‌های اهمیت آنها متفاوت می‌باشد از نرم‌افزارهای مختلفی استفاده گردیده است. در نهایت با ترکیب نتایج رتبه‌بندی بدست آمده از روش منطق فازی با روش تحلیل سلسله مراتبی، اولویت هر کدام از شاخصه‌های این فرآیند مشخص گردید. بر این اساس هر کدام از شاخص‌ها که رتبه آن نسبت به بقیه بیشتر بود نیاز تحقیقاتی مطرح شده در آن، جهت جهانی شدن نسبت به بقیه نیازها در اولویت بالاتری قرار می‌گرفت.

کلیدواژه ها:

جهانی شدن ، اولویت‌های تحقیقاتی ، الگوی مناسب ، توسعه فناوری ، منطق فازی