سیر تحول در تاملات مربوط به آموزه برگزیدگی قوم اسرائیل

در سنت یهودی باور به برگزیدگی قوم اسرائیل، یک باور اساسی است که در دوره های مختلف فکری-دینی با تاملات متفاوتی مواجه شده است. در دوره انبیا تا دوره کتب بین العهدین، بیشتر با توصیه اخلاقی به توبه از خودبرتربینی و گناهان ناشی از این ویژگی قوم اسرائیل و نیز با شکل گیری مفهوم «بقیه قوم» و «درستکاران» مواجهیم. از دوران ظهور مسیحیت تا قرون وسطی، مباحث الهیاتی مربوط به مصداق واقعی «قوم برگزیده» و دلایل (درون دینی) برگزیدگی، برجستگی می یابند. دیدگاه قبالایی ناظر به رسالت کیهانی قوم در تبعید اسرائیل برای نجات جهان و انسان، نقطه عطفی در چرخش رویکرد به مساله برگزیدگی این قوم به شمار می آید. در دوران مدرن، پرسش ها و تاملات عقلانی تر، و لذا برون دینی تر، راجع به اصل این آموزه بروز می کند که پاسخ ها از انکار برگزیدگی تا توجیهات به‎ظاهر عقل پسندتر را شامل می شود. روشنفکران سکولار در پی نفی این آموزه‎ و دینداران تکثرگرا درصدد توجیه عقلانی آن‎اند. نتیجه این تلاش ها هم ایمانی بسیار متفاوت از مفهوم عهد عتیقی آن است: با تحول در تاملات مربوط به قوم برگزیده، معنای برگزیدگی و قوم برگزیده نیز دچار تغییر می شود.

کلیدواژه ها:

ادیان ابراهیمی ، برگزیدگی دینی ، سنت یهودی ، عهد عتیق ، قوم برگزیده