تاریخ گذاری روایت «مقتل اهل الیمامه»؛ در مساله جمع قرآن کریم

مهم ترین علت در تعدد نظرات در رابطه با مسئله ی جمع قرآن، وجود روایات متفاوت و متناقض در این خصوص است. از این رو، این پژوهش با پرداختن به روایت «مقتل اهل الیمامه»، مشهورترین نقل مرتبط با موضوع جمع قرآن در زمان ابوبکر را از طریق یافتن روایت در کهن ترین منابع روایی و بررسی طرق مذکور در منابع، یافتن حلقه ی مشترک و بررسی سیر تطور متن و اسناد روایت، با نگاهی توامان به محتوای روایت در تمام مراحل پژوهش، تاریخ گذاری کرده و علاوه بر خاستگاه زمانی-مکانی، تفاوت محتوایی تحریرهای منسوب به هر طریق را مشخص می کند. این روایت در هفت منبع روایی پیش از صحاح سته نقل شده است و از این میان، مولفین ۵ منبع روایی، اولین تحریرهای این روایت را از ابراهیم بن سعد و مکتب حدیثی بغداد نقل کرده اند. همچنین پس از رسم نمودار اسناد، در نگاه اول ابن شهاب زهری، حلقه ی مشترک اصلی این روایت به نظر می رسد، ولی پس از تامل و بررسی بیشتر، مشخص می شود که از میان ۵ طریق انشعاب یافته از ابن شهاب، تنها ۲ طریق آن (یونس بن یزید و ابراهیم بن سعد) طرق منفرد نیستند. با توجه به مقایسه ی فراوانی نقل از این دو راوی و ظهور اولین تحریرها در تحلیل اسناد و اسناد-متن، نقش موثر ابراهیم بن سعد با انشعاب ۱۰ طریق، در نشر این روایت با محتوای برجسته ساختن نقش عمر، ابوبکر، زیدبن ثابت و خزیمه در موضوع جمع قرآن و در بازه ی زمانی ربع دوم یا سوم قرن دوم مشخص می شود.

کلیدواژه ها:

جمع قرآن ، جنگ یمامه ، تاریخ گذاری حدیث ، ابراهیم بن سعد ، حلقه مشترک