مشخصه های روشنه تاج در یک جنگل آمیخته پهن برگ (مطالعه موردی: سری دو جنگل شصت کلاته گرگان)

روشنه های تاج یکی از مهم ترین پدیده های طبیعی مقیاس کوچک جنگل های معتدله هستند که می توانند نقش مهمی در تغییر ساختار و ترکیب توده ایفا کنند. ایجاد روشنه در جنگل های هیرکانی اثرات زیادی بر استقرار تجدید حیات و افزایش تنوع زیستی دارد. در این پژوهش، مشخصه های روشنه تاج در یک جنگل آمیخته پهن برگ در سری دو جنگل شصت کلاته گرگان بررسی شد. پس از جنگل گردشی، ۸۲ روشنه با حداقل سطح ۴۰ متر مربع در پارسل های ۳، ۴، ۵ و ۷ شناسایی شده و مشخصه های هر روشنه شامل قطر بزرگ و کوچک، قطر و ارتفاع درختان روشنه ساز (افتاده و سرپا) اندازه گیری شدند. برای برداشت تجدید حیات گونه های درختی، در دو طبقه ارتفاعی کمتر و بیشتر از ۰/۵ متر در داخل هر روشنه پنج ریزقطعه نمونه ۲×۲ متر (درمجموع ۴۱۰ ریزقطعه نمونه) درنظر گرفته شد. همچنین، در صورت وجود، تعداد گونه های پرکننده تا قطر ۱۰ سانتی متر در سطح کل روشنه برداشت شد. نتایج نشان داد که مساحت روشنه ها بین ۴۰ تا ۱۷۰۸ و میانگین آن ها ۴۷۰ متر مربع بود. اکثر روشنه های تاج (۷۲ درصد) مساحتی کمتر از ۴۰۰ متر مربع داشتند. همچنین، عامل ایجاد اکثر روشنه ها، تعداد دو و بیشتر خشک دار بود که ممرز با ۵۱/۴۵ درصد مهم ترین گونه روشنه ساز به شمار می آمد. افزایش سطح روشنه تا ۴۰۰ متر مربع باعث افزایش زادآوری گونه های درختی شد، در حالی که با افزایش سطح روشنه به بیشتر از ۵۰۰ متر مربع، تجدید حیات گونه های اصلی توده کاهش یافت. ممرز بیشترین فراوانی تجدید حیات در سطح روشنه ها را داشت. با توجه به نتایج، می توان گفت که روشنه ها عامل مهمی برای تجدید حیات درختان جنگلی محسوب می شوند، بنابراین برای دستیابی به اهداف مدیریت پایدار جنگل باید در طرح های جنگل داری توجه ویژه ای به آن ها شود.

کلیدواژه ها:

تجدید حیات ، جنگل های هیرکانی ، خشک دار ، درختان روشنه ساز