روش شناسی عقلانی مولانا در مثنوی در جهت اثبات اختیار بشری

مساله جبر و اختیار یکی از نکات بسیار پیچیده علم کلام در دین مبین اسلام است که با توجه به برداشت های گوناگون فرق مختلف کلامی و نحله های فکری و مذهبی از جمله عارفان از آیات قرآن کریم، احادیث نبوی و برداشت های گوناگون و بعضا متضاد و مخالفی را به دنبال داشته است؛ تا جایی که هر یک از مشرب های فکری از جمله اشاعره و معتزله با توجه به زیرساخت های فکری و اندیشگانی خویش در جست وجوی مستمسکی برای اثبات عقایدشان بوده اند. در این میان عارفان مسلمان و از جمله مولانا جلال الدین در اثر سترگ خود مثنوی یکی از دلایل محکم و متقنی را که در جهت اثبات اختیار و اراده بشر ذکر می نماید بهره گیری از روش عقلانی و منطقی قدرت اندیشه و تفکر در جذب خواسته ها و طلب کردن پدیده هاست که از آن با عنوان «قدر مشترک» یاد می نماید. مولانا به کمک روش شناسی عقلانی به دنبال اثبات مساله اختیار و نفی جبر گرایی است و در پرتو اختیار و اراده بشری قدرت اندیشه و فکر را به اثبات می رساند. یافته های این پژوهش که به شیوه توصیفی - تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و شیوه سندکاوی انجام شده است نشان می دهد که قدرت فکر و اندیشه در وجود انسان به عنوان نیرویی در جهت اثبات قدرت اختیار بشری در مشرب کلامی مولانا مورد توجه قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

جبر و اختیار ، مولانا ، مثنوی ، فکر ، روش شناسی عقلانی