اسطوره و هنرقدسی: خوانشی در جهت هنرهای به کار رفته در فضاهای بیرونی آرامگاه بایزید بسطامی

امروزه در ساخت بناهای قدسی اصول هنر قدسی به فراموشی سپرده شده است و عناصرقدسی که در گذشته از طریق مولفه های کالبدی در بنا به مثابه اسطوره حضور می یافت؛ ناشناخته مانده و پیوستار میان گذشته و حال از بین رفته است. هدف پژوهش حاضر، خوانش هنرهای قدسی به کار رفته در فضاهای بیرونی آرامگاه بایزید بسطامی به مثابه اسطوره است. سئوال مطرح این است که اسطوره و هنرقدسی در فضای بیرونی آرامگاه بایزید بسطامی را چگونه می توان فهم و احصاء نمود؟. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحقیق کیفی از نوع تفسیری- تاریخی و استدلال منطقی همراه با شیوه مطالعات کتابخانه ای به این نتیجه رسید که شناخت هویت و ذات نهفته در معانی اسطورهای هنرهای قدسی همراه با فهم ویژگی های عناصر کالبدی در فضای بیرونی آرامگاه، هنگام حضور در فضا به واسطه نماد یا نشانه احصاء نمود و فهم می گردند. با توجه به نوع هنرهای قدسی بکاررفته در فضای بیرونی آرامگاه بایزید بسطامی همچون آجرکاری، کاشی کاری، مقرنس کاری، گره چینی و استفاده ازجلوه های رنگی؛ گستره دریافته ای همزمان از هنرهای قدسی با حضور و قدم زدن در فضای بیرونی این آرامگاه، توسط مخاطبین هویدا شده است. از این رو جلوه و حضور هنرهای قدسی در فضای بیرونی این آرامگاه اصولا یک حادثه حسی مشمول به حرکت و سپس ادراک و شناخت است. لذا ارزشمندترین هنرهای قدسی تجلی یافته در فضای بیرونی این آرامگاه که به مثابه اسطوره است، در فضای سازی (با حرکت از تاریکی به روشنایی که بیانگر اسطوره، روشنایی؛ مرگ و زندگی است)، رنگ پردازی (که بیانگر اسطوره طهارت و پاکی می باشد) و تزئینات، کاشی کاری ها و ارتفاع گرایی گنبد مخروطی شکل (که بیانگر اسطوره صعود به عالم عرفانی و درک ذات باری حق تعالی است)، می باشد.

کلیدواژه ها:

اسطوره ، هنر قدسی ، فضای بیرونی ، آرامگاه ، بایزید بسطامی