قواعد حقوق بین الملل محیط زیست و مسئولیت دولت ها در تخریب محیط زیست به هنگام مخاصمات مسلحانه بین المللی

محیط زیست، قربانی خاموش جنگ است که با تخریب و نابودی آن، سیلی از فجایع گریبان انسان و جوامع بشری را می گیرد. پیشرفت علم، این مهم را بیش از پیش برملا و آشکار ساخته و از این ­رو، بحث حفاظت از محیط زیست در رابطه با مخاصمات مسلحانه، دگربار در راس دغدغه های طرفداران محیط زیست و نیز اندیشمندان حقوق بین الملل بشردوستانه قرار گرفته است. همان طور که می دانیم تکنیک های به کارگرفته شده در جنگ می تواند تاثیرات محیط زیستی مخرب فراوانی از خود برجای گذارد، ازاین رو حفاظت از محیط زیست در زمان جنگ به عنوان بخشی از حقوق بین الملل جنگ درآمده، هرچند هنوز هم از منظر حفاظت محیط زیست، این قواعد جامع و دقیق نیستند ولی نشان دهنده ارتقای جایگاه محیط زیست در حقوق بین الملل جنگ است. در زمینه حفاظت محیط زیست در زمان جنگ، قواعد پراکنده ای در حقوق بین الملل جنگ وجود دارد که عمده ترین آن ها در پروتکل ۱۹۷۷I منضم به کنوانسیون چهارگانه ژنو ۱۹۴۹ و کنوانسیون ENMOD ملاحظه می شود. این معاهدات دربرگیرنده قواعد کلی در ارتباط با حفاظت محیط زیست در زمان جنگ از طریق ممنوعیت به کارگیری ابزار و روش هایی است که باعث آثار مخرب گسترده و شدید و پایدار بر محیط زیست می شوند. درنهایت با بررسی قواعد مربوط به حفاظت محیط زیست در زمان جنگ می توان به این نتیجه رسید که این قواعد برای حفاظت از مهم ترین رکن بقای انسان یعنی محیط زیست جامع و کافی نبوده همچنان نیاز به ضمانت های اجرایی محکم تری دارد. در ضمن با درنظرگرفتن این نکته که این قوانین تنها در مواردی به اجرا درمی آیند که منافع قدرت های بزرگ سیاسی دنیا در میان باشد، باید به دنبال راهی برای کاهش نفوذ مسائل سیاسی در زمینه اجرای حقوق بین الملل جنگ در ارتباط با حفظ محیط زیست بود و این قوانین را به سمت قواعد عرفی و الزام آور برای تمامی کشورهای دنیا سوق داد.

کلیدواژه ها:

حقوق بین الملل محیط زیست ، حقوق بین الملل مخاصمات مسلحانه ، تخریب محیط زیست ، جنگ