بررسی ساختار تنوع ژنتیکی جمعیت های بلوط ایرانی (Lindi. Quercus brantii) در زاگرس میانی با استفاده از نشانگرهای بین ریزماهواره ژنومی

تدوین برنامه­های توسعه و احیای رویشگاه­های بلوط ایرانی مستلزم بررسی ساختار تنوع ژنتیکی موجود در درون و بین جمعیت­های این گونه و اطلاع از میزان قرابت و فاصله ژنتیکی آنهاست. همچنین کاهش سطح تنوع به آسیب­پذیری گونه­های گیاهی در مواجهه با تنش­های زیستی و غیرزیستی منجر می­شود. تنوع ژنتیکی ۱۸۰ پایه بلوط ایرانی (۱۸جمعیت) از جنگل­های منطقه زاگرس مرکزی شامل استان­های کرمانشاه، ایلام و لرستان با استفاده از ۱۵ آغازگرISSR  بررسی شد. در مجموع ۱۵۷ الل تکثیر شد­ که از این تعداد ۱۵۶ الل به عنوان الل چندشکل تشخیص داده شدند. تعداد الل­های تکثیرشده از ۴ تا ۱۷ با میانگین ۴۷/۱۰ متغیر بود. محتوای اطلاعات چندشکلی از ۰۵۲/۰ در آغازگر UBC۸۹۵ تا ۴۲۵/۰ برای آغازگر  UBC۸۰۷ متفاوت بود. بیشترین تعداد کل الل­های تکثیرشده و تعداد الل­های چندشکل مربوط به آغازگر ISSR۱۶ با ۱۷ الل بود. آغازگر UBC۸۱۴ نیز با چهار الل کمترین الل تولیدشده را در میان آغازگرهای مورد استفاده داشت. دامنه اندازه قطعات تولیدشده از ۱۵۰ تا ۱۸۰۰ جفت باز بود. ۲۰ درصد از تنوع آشکارشده تنوع بین جمعیتی و ۸۰ درصد از آن نیز تنوع درون جمعیتی بود که­ روش­های گروه بندی خوشه­ای و تجزیه به مختصات جمعیت­ها را به­خوبی از هم تفکیک کرد. کمترین فاصله ژنتیکی درون جمعیت­های استان لرستان (۵۹ درصد) و بیشترین میزان آن در استان کرمانشاه مشاهده شد. جمعیت­های موجود در استان کرمانشاه و لرستان نیز حداکثر فاصله ژنتیکی را از همدیگر داشتند. تجزیه خوشه­ای، ۱۸ جمعیت مورد بررسی را در سه گروه متمایز قرار داد که بیانگر تمایز بیشتر ژنوتیپ­های موجود در استان لرستان و کرمانشاه است. تکثیر و چندشکلی مناسب نشانگرهای ISSR مورد استفاده در بلوط ایرانی و همچنین میزان بالا و معنی­دار تنوع بین جمعیت­ها (۲۰ درصد)، ظرفیت مطلوب این نشانگرها را در شناسایی الل­های آگاهی­بخش مرتبط با صفات فنوتیپی نشان می­دهد.

کلیدواژه ها:

تجزیه واریانس مولکولی ، چندشکلی ، فاصله ژنتیکی ، نشانگر ISSR