ارزیابی کارایی مدل های اپیدمیولوژیکی مختلف در پیش بینی روند پیشرفت بیماری لکه نواری جو ناشی از Pyrenophora graminea در استان خوزستان، ایران

به منظور ارائه مدل­های مناسب برای پیش­بینی روند پیشرفت زمانی بیماری لکه نواری جو ناشی از Pyrenophora graminea بررسی­های اپیدمیولوژیکی در قالب آزمایش مزرعه­ای در دو سال زراعی ۹۹-۱۳۹۸ و ۱۴۰۰-۱۳۹۹ انجام شد. پیشرفت زمانی بیماری در پنج رقم (زهک، نیمروز، اکسین، نوروز و ایذه) جو و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی گلستان در استان خوزستان اجرا و از مدل­های شناخته شده اپیدمیولوژیکی مانند مونومولکولار، لوجستیک، لوگ- لوجستیک، گمپرتز و ویبل برای ارزیابی روند پیشرفت بیماری استفاده شد. نتایج نشان داد در تمامی ارقام مدل­ لوگ- لوجستیک به عنوان مناسب ترین مدل در توصیف پیشرفت زمانی می­باشد. به منظور تعیین میزان خسارت ناشی از بیماری لکه نواری جو، وزن هزار دانه، عملکرد محصول و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) در طول فصل رشد، اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که مدل انتگرالی با استفاده از AUDPC به عنوان متغیر مستقل و درصد خسارت به عنوان متغیر وابسته در رقم نوروز (L = ۳۳.۲۴۱+۰.۰۰۰۲AUDPC) می­تواند ۵۰ درصد تغییرات AUDPC در برابر خسارت را توجیه نماید. در مدل چند متغیره، شدت بیماری در زمان­های مختلف به عنوان متغیر مستقل و میزان عملکرد به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد و این مدل کارایی بالایی در تخمین میزان عملکرد داشت. همچنین شدت بیماری در مراحل ابتدای ظهور علایم بیماری و بعد از خوشه دهی در تخمین عملکرد نسبت به سایر مراحل فنولوژیکی، از اهمیت بالاتری برخوردار می­باشد و مدل چند متغیره (Y = ۴۸۳۶.۱۷ – ۳۸.۵۱X۱- ۳۳.۷۸X۷+ ۱۶.۸۳X۲۸- ۲۶.۵۶X۳۵) توانست بیش از ۹۰ درصد تغییرات شدت بیماری در برابر عملکرد را توجیه نماید.

کلیدواژه ها:

اپیدمیولوژی ، خسارت ، لکه نواری جو ، پیشرفت زمانی ، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری