کارایی روشهای زمین آماری در پهنه بندی اقلیمی حوضه آبریز دریاچه ارومیه

هدف از مطالعه حاضر بررسی کارایی روشهای زمین آماری (geostatistics) در پهنه بندی اقلیمی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. از بین روش های مربوط به طبقه بندی اقلیمی، روش ساده سلیانینوف (Selianinov) انتخاب شده است که پارامترهای اصلی آن میانگین جمع بارش سالانه، میانگین جمع سالانه واحدهای حرارتی فعال (active heat units) از نظر رشد گیاهی با آستانه ده درجه (درجه- روز) و شاخص هیدروترمیک است. بدین منظور ابتدا پارامترهای ماهانه بارندگی و دمای هوا به تفکیک ۱۶۵ ایستگاه برای یک دوره آماری ۳۰ ساله با استفاده از اطلاعات شبکه جامع ایستگاه های هواشناسی ایران تهیه شد، سپس به منظور انتخاب روش مناسب برای معرفی تغییرات منطقه ای بارندگی و واحدهای حرارتی فعال، کارایی روش های زمین آماری مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق از روش های کریجینگ (kriging)، میانگین متحرک وزنی (weighted moving average) با توان های ۱ تا ۵ و همسایگی ۳ الی ۳۰ و نوعی از روش اسپلاین TPSS (thin plate smoothing spline) با توان های ۲ تا ۵، با متغیر کمکی ارتفاع و بدون آن استفاده شده و برای ارزیابی، روش اعتبارسنجی حذفی (cross validation) به کار رفته است. نتایج این بررسی نشان داد که برای بارندگی، روش TPSS با توان ۲ و بدون متغیر کمکی ارتفاع و برای مجموع سالانه گرمای فعال همین روش با توان ۲ و متغیر کمکی ارتفاع مناسب تر است. مقایسه خطای حاصل از روش های زمین آماری مورد استفاده  در این تحقیق با روش گرادیان، برتری روش زمین آماری بر روش کلاسیک را نشان می دهد. با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) (geographic information system) نقشه های توزیع مکانی بارندگی سالانه و مجموع سالانه گرمای فعال ترسیم شده است و از روی هم گذاشتن آنها پهنه بندی اقلیمی حوضه مطالعاتی ارومیه در دستگاه طبقه بندی سلیانینوف به دست آمده است. بدین ترتیب اقلیم غالب حوضه آبریز دریاچه ارومیه، نیمه خشک میانه و مرطوب تعیین شد.

کلیدواژه ها:

اعتبارسنجی حذفی ، اقلیم ، بارندگی سالانه ، تغییرات مکانی ، زمین آمار ، سلیانینوف