شواهدی از بازی شمارشی در گورستان عصرآهن ۲ و ۳ قره تپه سگزآباد

در روند پروژه تعیین عرصه و حریم قره تپه سگزآباد و تپه قبرستان در تیرماه ۱۳۹۵ ه‍.ش.، شواهدی از یک گورستان در شرق قره تپه و جنوب غرب تپه قبرستان متعلق به عصرآهن ۲ و ۳ آشکار شد و در کاوش های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ ه‍.ش.، در کارگاه ۱۳ و ۱۲ قره تپه سگزآباد، یافته های ارزشمندی به دست آمد. از جمله این یافته ها، دو شئ لوح‎مانند هستند؛ یکی از این دو شئ از جنس سنگ و با شکل چهارگوش و به رنگ خاکستری روشن با درازا و پهنای ۱۸×۵/۱۲ و ضخامت ۸/۲ سانتی متر با سوراخ های کور دایره ای است، این سوراخ ها در ۴ ردیف عمودی و ۹ ردیف افقی به عمق ۴/۱ سانتی متر بر یک روی شئ ایجاد شده اند. شئ مذکور از گور شماره ۸ کارگاه ۱۳ یافت شد. نمونه دیگر، بخشی شکسته از یک شئ گلی چهارگوش به رنگ خاکستری روشن با ابعاد ۵.۱×۵.۸۶×۲.۸۱ سانتی متر با ۶ سوراخ کور دایره ای به عمق ۲.۲ سانتی متر است که از کارگاه ۱۲ به دست آمد. با توجه به این موضوع دو پرسش اصلی مدنظر این پژوهش عبارتنداز: نمونه های پیشین ازلحاظ ریخت شناسی که مشابه یافته های قره تپه سگزآباد هستند، چه کاربری یا کاربری هایی داشته اند؟ دو شئ یافت شده در قره تپه سگزآباد دارای چه نوع کاربری بوده اند؟ دو شئ موردنظر قابل مقایسه با نمونه های به دست آمده از تپه کول تاریکه، هفتوان تپه، همچنین نمونه های به دست آمده از جیران تپه ازبکی و گورستان سیلک در هزاره اول پیش ازمیلاد، هستند. در این نوشتار به بررسی این اشیاء ازلحاظ ریخت ظاهری و مقایسه آن با دیگر یافته های مشابه پرداخته شده و احتمال می رود یافته های مذکور براساس نمونه های دیگر و همچنین نمونه هایی از دوره های قدیمی تر، نوعی لوح برای بازی شمارشی باشند، نه لوح شمارشی صرف؛ در این راستا ابتدا با جای گذاری یافته ها در بافت باستان شناختی و مقایسه تطبیقی با محوطه های هم دوره و سپس سنجش نتایج با نمونه های متقدم از این یافته ها در محوطه های دیگر، به صورت مقدماتی پیشنهاد کاربری بازی شمارشی یا تخته بازی برای اشیاء مذکور ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

Iron Age ، Sagzabad ، Qara Tappeh ، Numerical Tablet ، Boardgame. ، عصرآهن ، سگزآباد ، قره تپه ، لوح شمارشی ، تخته بازی.