نقش زمین پارچه ها در حفاظت آب و خاک

در سال های اخیر فعالیت های انسانی مانند بوته کنی، تخریب جنگل ها و مراتع، شیوه های نامناسب آبیاری، تغییر کاربری اراضی، جاده سازی، احداث ساختمان در سازند های حساس زمین شناسی و معدن کاری در روند افزایشی فرسایش خاک موثر بوده است. از طرفی، رسوب ناشی از فرسایش، باعث وارد آمدن صدمات محیطی، خسارات فراوان مالی و جانی نیز شده است. در همین راستا، روش های متعدد و متنوعی برای کاهش رسوب و حفاظت آب و خاک ارائه شده است. یکی از این روش ها، کاربرد زمین پارچه ها در حفاظت رودخانه، شیروانی کنار جاده ها، دیواره های خاکی و معادن بوده که با ایجاد رطوبت کافی و کود ناشی از تجزیه آن، جهت رشد و استقرار پوشش گیاهی به کار گرفته می شود. با این حال، هنوز این روش برای بسیاری از محققان، برنامه ریزان و مسئولان اجرایی برنامه های حفاظت آب و خاک ناشناخته است. لذا در پژوهش حاضر انواع زمین پارچه ها، ویژگی ها و موارد کاربرد آن ها به طور مفصل توضیح داده شده است تا متناسب با شرایط مورد نیاز و با هدف مهار فرسایش خاک در برنامه های مدیریت پایدار منابع آب و خاک در سطح محلی، منطقه ای و ملی مورد توجه و استفاده قرار گیرند. طبق مرور منابع مشخص شد که زمین پارچه ها با عملکرد و کارایی بالا در مهار فرسایش خاک و تثبیت دامنه ها نقش موثری داشته اند. از طرفی تولید زمین پارچه ها به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه و قابل دسترس بوده و در ایجاد مشاغل و کسب وکارهای کوچک و متوسط برای جوامع محروم محلی و به کارگیری زنان در چرخه تولید و کاهش فقر موثر بوده اند. هم چنین بیش ترینین مطالعات صورت گرفته در زمینه استفاده از زمین پارچه ها در سرتاسر دنیا، زمین پارچه های طبیعی در اروپا می باشد. طبق تحلیل به عمل آمده از شرایط اقلیمی و محیطی متنوع حاکم بر کشور، می توان جمع بندی نمود که امکان استفاده از زمین پارچه های طبیعی مانند الیاف برنج و ذرت در شمال؛ الیاف کوویر، نخل و نیشکر در جنوب در مهار فرسایش خاک وجود دارد.

کلیدواژه ها:

الیاف های طبیعی و مصنوعی ، حفاطت آب و خاک ، مهندسی زیستی ، مهار فرسایش خاک