تاثیر برداشت شن و ماسه بر میزان بار رسوبی و دانه بندی بار بستر در رودخانه ی کجور

برداشت شن و ماسه از بستر و کناره های رودخانه سبب تغییر در شرایط هیدرولیکی، هیدرولوژیکی، تغییر توان حمل جریان و افزایش فرسایش بستر و کناره های رودخانه و تخریب سازه های موجود در مسیر رودخانه می شود. آگاهی از تاثیر برداشت شن و ماسه بر مقدار، کیفیت و نحوه ی انتقال رسوبات امری اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش به منظور بررسی تاثیر برداشت شن و ماسه از رودخانه­ ی کجور در استان مازندران بر میزان انتقال بار معلق و بستر، تغییرات قطر و اندازه ی بار بستر انتقالی، به ترتیب تعداد ۱۲ و ۳ نمونه رسوب معلق و بستر در شرایط بدون و با برداشت محلی شن و ماسه و دبی از فلوم خروجی مستقر بر رودخانه ی کجور در حوزه ی آبخیز جنگلی آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس برداشت و آنالیزهای مربوطه انجام گردید. نمونه­برداری بار معلق با استفاده از دبه­های نمونه بردار و بار بستر با استفاده از تله­انداز سبدی شکل رسوب بستر انجام شد. دانه بندی بار بستر نیز با استفاده از الک های استاندارد و آنالیزهای مربوطه در محیط نرم افزار GRADISTAT و Excel ۲۰۰۷ انجام گردید. تحلیل نتایج نشان داد که پس از برداشت شن و ماسه از رودخانه، بار معلق بین ۳۰۰ تا ۵۴۷ درصد، بار بستر به طور متوسط ۱۱۳۰ درصد و نسبت بار بستر به معلق به طور متوسط ۱۲۰ درصد بیش تر از حالت بدون برداشت مصالح بوده است. قطر ۱۰D بار بستر برای شرایط با برداشت کم، متوسط و شدید به طور متوسط به ترتیب ۱۷، ۲۴ و ۳۵ درصد افزایش داشت. قطر ۵۰D نیز در شرایط با برداشت کم و متوسط و با دبی کم ۲۱ درصد افزایش و در شرایط با شدت برداشت زیاد در دبی مختلف رفتار پیچیده ای داشت. قطر ۹۰D هم در شرایط با شدت برداشت کم تغییرات نامحسوسی داشت ولی با شدت برداشت متوسط و زیاد ۱۰۰ تا ۹۰۰ درصد افزایش یافت.

کلیدواژه ها:

Bed Load Sampling ، Forest Watershed ، Mazandaran Province ، Sediment Transport ، استان مازندران ، انتقال رسوب ، حوزه ی آبخیز جنگلی ، نمونه برداری بار بستر