تاثیر استفاده از سامانه سطوح آبگیر و مالچ طبیعی در میزان موفقیت جنگلکاری با نهال‎های گیشدر (Periploca aphylla Decne) در مناطق بیابانی جنوب ایران

سابقه و هدف: در جنوب کشور به‎دلیل شرایط سخت رویشگاهی و نبود جنگل‎های طبیعی نسبت به سایر مناطق کشور، مسئله جنگل‎کاری از اهمیت ویژه‎ای برخوردار است. با توجه به کاهش شدید رطوبت خاک به‎علت کاهش باران در سال‎های اخیر، خروج رواناب حاصل از آن در طول فصل رویش و توزیع نامناسب بارندگی در نواحی جنوبی و خشک ایران، استفاده از سامانه‎های آبگیر، می‎تواند عامل مهمی در استقرار و رشد رویشی نهال‎ها در نواحی خشک جنوب ایران باشد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر سامانه های مختلف آبگیر به همراه مالچ طبیعی بر خصوصیات رویشی نهال های کاشته شده ‎گیشدر است.مواد و روش‎ها: نهال‎های گونه گیشدر (Periploca aphylla Decne) در دو سطح مالچ (با مالچ و بدون مالچ) و سامانه در چهار سطح (هلالی، پیتینگ، لوزی و شاهد) به‎صورت طرح آماری کرت‎های خرد شده در قالب بلوک‎های کامل تصادفی در عرصه پیاده شد (نهال۱۲۰ =(۵ تکرار) تعداد نهال × (۲) سطح مالچ × (۴) تعداد سامانه × (۳) تکرار یا تعداد بلوک). اندازه‎گیری رطوبت ۲۴ ساعت پس از هر بارش طی سه سال اندازه‎گیری شد. خصوصیات رویشی شامل درصد زنده‎مانی، طول تاج، سطح تاج، رشد قطر یقه، رشد ارتفاعی و شادابی کلیه نهال‎ها اندازه‎گیری و با استفاده از آزمون GLM تجزیه و تحلیل شد. یافته‎ها: نتایج نشان داد درصد زنده‎مانی و سطح تاج گونه گیشدر به ترتیب با ۱۰۰ درصد و ۷۴/۱۲۸۲ سانتی ‎متر مربع در سامانه پیتینگ و هلالی بیشترین مقدار را داشت. بیشترین درصد رطوبت خاک با ۱۴/۲۲ درصد در سامانه لوزی به‎دست آمد. بطورکلی، بدون درنظر گرفتن نوع سامانه، درصد رطوبت خاک در تیمار مالچ (۶۶/۲۱ درصد) بیشتر از تیمار بدون مالچ (۱۴/۱۶ درصد) بود. نتایج اثرات متقابل نشان داد سطح تاج و رویش ارتفاعی در سطح مالچ در سامانه پیتینگ با مقادیر ۶۸/۱۹۲۰ سانتی‎متر مربع و ۹۲/۴۸ سانتی‎متر بیشترین مقدار را دارد.نتیجه‎گیری: نتایج پژوهش حاضر حاکی از عملکرد مطلوب شیوه‎های مختلف ذخیره نزولات آسمانی‎ در جمع‎آوری، ذخیره و حفظ رطوبت در منطقه دهگین است که رطوبت به تدریج در زمان طولانی‎تر در معرض گیاه در اختیار قرار می‎دهد. سه سال پس از رویش نهال‎ها در منطقه مورد مطالعه، نتایج نشان داد که رویش گونه گیشدر در سامانه‎ها به‎ویژه پیتینگ شرایط بهتری دارد. همچنین رویش در تیماری که مالچ آلی استفاده شد نسبت به تیمار بدون مالچ شرایط بهتری داشت. با توجه به نتایج پژوهش توصیه می‎شود در منطقه دهگین و رویشگاه‎هایی با شرایط اقلیمی مشابه جنوب کشور، از سامانه پیتینگ به همراه مالچ طبیعی در برنامه‎های جنگلکاری با گونه‎های بومی استفاده گردد.

کلیدواژه ها:

پیتینگ ، حوزه آبخیز دهگین ، خصوصیات رویشی ، هرمزگان