ارزیابی فعالیت های آبخیزداری با استفاده از مدل های AHP و ANP (مطالعه موردی: حوزه آبخیز حیدری استان چهارمحال و بختیاری)

در پژوهش حاضر به منظور ارزیابی اقدامات زیستی و مکانیکی مهار سیل و فرسایش، دو زیرحوضه از آبخیز حیدری واقع در استان چهارمحال و بختیاری انتخاب شدند که با داشتن شرایط اقلیمی، هیدرولوژیکی، خاکی، پوشش گیاهی و کاربری اراضی تقریبا یکسان، نماینده اجرای اقدامات زیستی و مکانیکی محسوب می­شوند. برای ارزیابی اقدامات انجام شده معیارهای اجتماعی شامل آموزش، مشارکت، سطح درآمد و رضایتمندی بهره برداران و معیارهای فنی شامل کاهش سیلاب، ذخیره آب، افزایش درآمد و افزایش پوشش گیاهی انتخاب شد. روابط بین معیارها، زیرمعیارها و گزینه های مورد بررسی در دو مدل فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) و تحلیل سلسله مراتبی (AHP) تعریف شد. سپس پرسشنامه­های مقایسات زوجی عوامل در هر دو مدل ANP و AHP در اختیار ۳۰ تن از کارشناسان و خبرگان آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری قرار گرفت. نتایج نشان داد از بین زیرمعیارهای اجتماعی، زیرمعیار مشارکت در مدل AHP و زیرمعیار افزایش درآمد در مدل ANP وزن بیشتری کسب کرده اند. از بین زیرمعیارهای فنی، زیرمعیار کاهش سیل در هر دو مدل وزن بیشتری کسب کرده است. هم چنین در انتخاب روشهای  زیستی معیارهای اجتماعی و نیز افزایش پوشش گیاهی مهم هستند. در حالی که در انتخاب روش های مکانیکی کاهش سیلاب و ذخیره آب تاثیرگذارند. نهایتا نتایج نشان داد اقدامات زیستی در مهار سیل و رسوب ارجحیت دارند. وزن اقدامات زیستی و مکانیکی در مدل ANP به ترتیب ۶۰/۰ و۴۰/۰ و در مدل AHP به ترتیب ۵۱/۰ و ۴۹/۰ است.

کلیدواژه ها:

Biological treatments ، Mechanical activities ، Technical measures ، Social measures ، عملیات زیستی ، عملیات مکانیکی ، معیارهای اجتماعی ، معیارهای فنی