تحلیل الگوهای فرهنگی و اجتماعی مشارکت سازمان یافته شبکه ذی نفعان بومی در حفظ و مدیریت منابع طبیعی تجدیدشونده (مطالعه موردی: جنگل های حوزه آبخیز طیبی سرحدی شرقی)

هدف پژوهش پیش رو، تحلیل الگوهای فرهنگی و اجتماعی مشارکت مردم بومی و محلی حوزه آبخیز طیبی سرحدی شرقی واقع در استان کهگیلویه و بویراحمد در حفظ و مدیریت منابع طبیعی تجدیدشونده با تاکید بر نهادمندی، کشف شرایط زمینه ای و عوامل علی و مداخله گری بود که بر این کنش اثر می گذارند. برای دستیابی به این هدف، از روش نظریه بنیانی استفاده شد. با بهره گیری از کدگذاری سه مرحله ای، مفاهیم، مقوله ها و قضایای نظری ساخته شدند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند با ۳۲ مشارکت کننده تا اشباع نظری، مصاحبه عمیق انجام شد. مصاحبه شوندگان این پژوهش را افراد ذی نفع و بهره برداران از منابع طبیعی تشکیل می دادند. یافته های پژوهش نشان داد که «فقدان نهادمندی» مقوله مرکزی این پژوهش بود. شرایط علی همچون تصمیم گیری های متمرکز، به هم خوردن ساختار قدرت در روستاها، تجاری شدن اقتصاد روستایی و تضاد ذی نفعان، شرایط زمینه ای مانند فقر منابع طبیعی، فقر مردم بومی و شرایط مداخله گری همچون ضعف سرمایه اجتماعی، بیگانگی اجتماعی و خرده فرهنگ قومی باعث ضعف و فقدان نهادمندی شده بودند. از راهبردهای مردم بومی در چنین وضعیتی می توان به حمایت خواهی، یارانه خواهی، نادیده گرفتن مسئله، سواری مجانی گرفتن و پذیرش شرایط فعلی اشاره کرد. هریک از راهبردهای مذکور، پیامدهایی مانند عدم مشارکت در طرح های منابع طبیعی، کم شدن حساسیت نسبت به این منابع، بیگانگی از طبیعت، بهره برداری افراطی از منابع طبیعی و پیگیری منافع فردی در برخورد با منابع طبیعی را به دنبال داشت. براساس یافته های پژوهش پیش رو، عوامل خرد و کلان در یک برهم کنش باعث عدم مشارکت سازمان یافته ذی نفعان بومی و محلی در حفظ و مدیریت منابع طبیعی تجدیدشونده شده اند.

کلیدواژه ها:

بیگانگی اجتماعی ، بیگانگی از طبیعت ، حمایت خواهی ، کنش جمعی ، منافع فردی ، نهادمندی