اثر تیمارهای خاک ورزی و مقادیر مختلف بقایا بر عملکرد نخود دیم در شرایط کرمانشاه

چکیده کشاورزی حفاظتی فرسایش خاکی را کاهش و با افزایش ماده آلی و حفظ ساختمان خاک موجب پایداری عملکرد در درازمدت می گردد. به منظور ارزیابی تاثیر کشاورزی حفاظتی بر عملکرد نخود دیم رقم عادل، آزمایشی طی سه سال زراعی ۹۹-۱۳۹۶ در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم(سرارود) به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه سطح خاک ورزی شامل خاک ورزی متداول(گاو آهن برگردان دار + دیسک)، خاک ورزی کاهش یافته(گاوآهن قلمی + دیسک) و بی خاک ورزی(کارنده کشت مستقیم) به عنوان کرت اصلی و سه سطح کلش شامل تیمار بدون کلش (۰)، ۵۰-۳۰ و ۷۰-۵۰ درصد کلش به عنوان کرت فرعی در سه تکرار اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس داده های آزمایش نشان داد که اثر خاک ورزی بر میزان عملکرد دانه در سطح ۵ درصد معنی دار است. بیش ترین عملکرد دانه(۱۰۳۴کیلوگرم در هکتار) از تیمار کم خاک ورزی بدست آمد که نسبت به تیمار خاک ورزی متداول(۷/۹۳۶ کیلوگرم در هکتار) و بدون خاک ورزی(۷/۸۳۳ کیلوگرم در هکتار) به ترتیب ۱۰ و ۲۴ درصد افزایش داشت، به طوری که این افزایش عملکرد بیش تر ناشی از افزایش تعداد غلاف در بوته بود. اثر میزان کلش بر ارتفاع بوته در سطح ۱ درصد و بر میزان عملکرد دانه، عملکرد کاه و عملکرد بیولوژیک در سطح ۵ درصد معنی دار شد. بیش ترین عملکرد دانه از تیمار S۱(بدون کلش) با میزان ۶/۹۹۰ کیلوگرم در هکتار بدست آمد که با تیمار S۲ (میزان کلش ۳۰ تا ۵۰ درصد) با میزان ۹۵۳ کیلوگرم در هکتار اختلاف معنی داری نداشت. بیش ترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک از تیمار خاک ورزی کاهش یافته و میزان ۳۰ تا ۵۰ درصد کلش به ترتیب با میزان ۱۱۳۶ و ۲۴۳۳ کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بنابراین خاک ورزی کاهش یافته توام با حفظ بقایای گیاهی به میزان ۳۰ تا ۵۰ درصد در سطح مزرعه می تواند عملکرد محصول را افزایش دهد.

کلیدواژه ها:

نخود دیم ، عملکرد دانه ، سیستم خاک ورزی ، بقایای گیاهی