روایتپژوهی نگاه به بیمار در فرایند آموزش و عاملشکل گیری آن در استاد بالینی

مقدمه : آموزش بالینی جزء اساسی برنامه درسی است و نگرانی در زمینه چگونگی ارائه آموزش بالینی ، یکی از مهم ترین دغدغه های فکری دست اندرکاران این رشته در تمام دنیا بوده است چراکه ؛ بخش اعظم یادگیری مرتبط با حوزه کاری دانشجویان پزشکی در بالین اجرا می شود و بدون آن تربیت پزشکان کارآمد و شایسته بسیار مشکل و یا غیرممکن خواهد بود. محیط بالینی ، تنها محیطی است که در آن مهارت های اخذ شرح حال ، معاینات فیزیکی ، استدلال بالینی ، تصمیم گیری، همدردی و تعهد حرفه ای به صورت یکپارچه و ادغام یافته ، فرا می گیرند، در واقع می توان گفت که دانشجویان دانش نظری خود را در این محیط به صورت عملی به کار می گیرند. در این مرحله از آموزش ، دانشجویان پزشکی با حضور بر بالین بیمار و به صورت تدریجی به کسب مهارت پرداخته و با استفاده از تجربیات و استدلال های منطقی کسب شده برای حل مشکلات بیماران آماده می شوند. در واقع می توان این طور بیان کرد که بدون آموزش بالینی ، تربیت پزشکانی شایسته و کارآمد غیر ممکن می باشد. تدریس در محیط بالینی با هدف فراگیری تبحر بالینی ، مهارت های مورد نیاز برای ورود به نظام مراقبت بیمار و اخلاق حرفه ای، شکل می گیرد. فرایند آموزش بالینی را می توان مانند مثلثی دانست که اضلاع آن یعنی دانشجو، استاد و بیمار با یکدیگر در تعامل هستند، لذا تعیین جایگاه هر یک از این اجزا، می تواند زمینه یک آموزش هدفمند را فراهم سازد. حال سوال اینجا خواهد بود که در فرایند آموزش ، به بیمار به عنوان یک ابزار آموزشی نگاه می شود و یا با نگاه انسانی با او برخورد می گردد. مطالعات نشان می دهد که در اغلب موارد بیماران در جریان آموزش نادیده گرفته می شود. حال بحث این است که این نادیده گرفتن به چه دلیلی اتفاق می افتد، پژوهش ها نشان می دهند که کادر درمانی اکثرا از حقوق بیمار در فرایند آموزش و درمان آگاهی لازم را دارند. لذا این پژوهش با هدف روشن ساختن جایگاه یک بیمار در آموزش بالینی انجام شده است . سوالات پژوهش در این مطالعه شامل این موارد است : بیمار در فرایند آموزش بالینی چه جایگاهی دارد؟ عامل نگاه به بیمار در فرایند آموزش بالینی چیست ؟آیا نگاه انسانی به بیمار در فرایند آموزش بالینی وجود دارد یا نگاه ابزاری؟روش اجرا: رویکرد این پژوهش کیفی است و به روش روایت پژوهی انجام شده است . با توجه به اینکه روایت پژوهی به منظور مطالعه عمیق یک یا تعداد معدودی از افراد انجام می گیرد، این تحقیق روی یک استاد بالینی متمرکز شد. برای تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های روایتی تحلیل مضمون به کار گرفته شد. به منظور افزایش روایی یافته ها از روش چک کردن شرکت کنندگان استفاده شد.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که مضمون اصلی در نگاه به بیمار در آموزش بالینی ، باورهای استاد است که تحت تاثیر عوامل متعددی چون تجربه های پیشین و اعتقادات شکل می گیرد. در نهایت استاد بالینی بر مبنای ذهنیات متاثر از این عوامل عمل می نماید.بحث و نتیجه گیری : بر این مبنا، این نتیجه به دست می آید که گرچه عوامل متعددی فراتر از دوره های آموزشی و اثرگذاری برنامه درسی پنهان حاصل از الگوگیری از اساتید بر نگاه استاد بالینی به بیمار اثر دارد، اما نقش آموزش ها انکارناپذیر است ، به همین دلیل با طراحی صحیح دوره های آموزشی اخلاق در آموزش بالینی و بررسی تجارب بالینی اساتید، می توان در ارتقاء نگاه انسانی به بیمار در فرایند آموزش کمک کرد.