نیازسنجی آموزشی به روش(DACUM)مطالعه موردی:کارشناسان آموزش

مقدمه : با ورود دانشجویان به دانشکده ها فرایند آموزش شروع می شود و در این زمینه تعامل بین اساتید و دانشجویان فرایند تدریس را شکل می دهد. می توان گفت دانشجویان ورودی (Intake) سیستم دانشکده و فارغ التحصیلان (Output) محصول و خروجی آن هستند و قطعا اساتید به عنوان مهم ترین افراد موثر بر روی فرایند (Process) هستند اما در این فرایند افراد تاثیرگذار دیگری نیز هستند که این ورودیها را وارد سیستم می کنند، فرایند آموزش و تدریس را تسهیل می بخشند و در نهایت محصول نهایی را از سیستم آموزشی خارج می کنند. این دسته از افراد کارشناسان و کارشناس مسئولان آموزش شناخته می شوند که قطعا در کیفیت آموزشی نقش بی بدیلی دارند و حمایت های درست و به هنگام آنها می تواند کیفیت آموزش را ارتقاء داده و در غیر این صورت موجب افت شدید کیفیت آموزشی گردد. این مطالعه هدف خود را تجزیه و تحلیل شغل کارشناسان آموزشی دانشکده های علوم پزشکی و تعیین نیازهای آموزشی آن در جهت بهبود سیستم دانشکده ها و در نهایت ارتقاء کیفیت آموزشی قرار داده است . الگوی دیکوم رویکردی است که فعالیت ها و اقداماتی را که در درون آن وظیفه ی اصلی و فرعی یک شغل وجود دارد را شناسایی و برای شناخت نیازهای آموزشی تمرکز خود را بر وظایف اصلی و فرعی قرار می دهد. لذا با توجه به توضیح پیشگفت شناسایی وظایف اصلی و فرعی کارشناسان آموزشی در دانشکده های علوم پزشکی و تعیین صلاحیت های ضروری برای انجام این وظایف و نیازهای آموزشی آنان در هر یک از این صلاحیت ها به روش دیکوم هدف این مطالعه بود.روش اجرا: این پژوهش توصیفی پیمایشی با استفاده از روش دیکوم و در دو مرحله انجام شد. به طور کلی نیازسنجی به روش دیکوم دارای۷ گام است که عبارتند از: ۱.آشنایی کارکنان خبره با فرایند دیکوم ،۲.تعریف و شناسایی شغل مورد بررسی ، ۳.شناسایی مسئولیت ها و وظایف اصلی ، ۴.شناسایی فعالیت های کاری مرتبط با هر وظیفه اصلی ،۵.بازبینی و پالایش وظایف و تکالیف استخراج شده ، ۶.شناسایی دانش ها و مهارت های مورد نیاز برای انجام هر تکلیف و ۷.تعیین میزان اهمیت ، فراوانی و سطح یادگیری انجام هر تکلیف . در مرحله ی اول ، به طور هدفمند ۷ نفر از کارشناسان خبره و باسابقه ی آموزشی دانشکده های علوم پزشکی مازندران شامل دانشکده پزشکی ، دندانپزشکی ، داروسازی، پرستاری، پیراپزشکی و بهداشت انتخاب و در کارگاه اولیه ی دیکوم شرکت کردند. پس از تشریح و تبیین اهداف کارگاه و فرایند دیکوم ، شرکت کنندگان با توافق همه ی اعضاء، وظایف اصلی و فرعی و تکالیف شغل کارشناسی آموزشی را مشخص کردند.سپس بر اساس تکالیف مشخص شده ، پرسشنامه ای با مقیاس لیکرت حاوی ۵۵ سوال بر مبنای سه مولفه ی دانش ، نگرش و مهارت تنظیم شد که برای تمامی کارشناسان آموزشی دانشکده های فوق به تعداد ۳۰ نفر به روش سرشماری ارسال شد که ۲۰ نفر از آنان نسبت به تکمیل و عودت آنان اقدام نمودند. سپس از رتبه بندی میانگین اختلاف بین وضعیت مطلوب و وضعیت موجود جهت تعیین اولویت نیازهای آموزشی استفاده شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد وظایف شغلی اصلی کارشناسان آموزشی شامل تنظیم برنامه درسی ، ثبت نام از دانشجویان ، انتخاب واحد، مدیریت برنامه اجرایی کلاس ها ، صدور نامه های اداری مربوط به دانشجویان ، انجام امور نقل و انتقال ، انجام امور امتحانات و انجام امور فارغ التحصیلی می باشد که هر یک دارای وظایف فرعی دیگری می باشد. بر طبق نتایج اجرای پرسشنامه ، با توجه به اختلاف میانگین بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب ، به ترتیب نیازهای آموزشی در حیطه دانشی ، تسلط بر آیین نامه های آموزشی مقاطع مختلف و آیین نامه های انضباطی با میانگین ۴,۱، آشنایی با مفاهیم پایه روان شناسی با میانگین ۳,۱، آشنائی با آیین نامه های دانشجویان استعداد درخشان با میانگین ۲۵,۱، آشنایی با علم آمار با میانگین ۲۵,۱، دانش مربوط به علم مدیریت آموزشی و تسلط بر کوریکولوم های رشته ها و مقاطع مختلف با میانگین ۲,۱؛ پنج اولویت نخست نیازهای آموزشی حیطه دانشی ، کارشناسان آموزشی دانشکده ها می باشد. در حیطه مهارتی نیاز به مکالمه ، خواندن و نوشتن به زبان انگلیسی با میانگین ۱,۱ اولین اولویت و در حیطه نگرشی دقت بالا حین انجام وظایف با میانگین ۶,۰ اولین اولویت آموزشی (نیاز آموزشی ) می باشد.بحث و نتیجه گیری : از این نتایج می توان در تدوین دوره های آموزشی ضمن خدمت کارشناسان آموزشی استفاده نمود که نتیجه آن بهبود کیفیت بدنه کارشناسی دانشکده های آموزشی و ارتقاء خدمات آنها در جهت بهره وری بیشتر و نیز ارتقاء کیفیت آموزشی دانشکده ها می باشد.

کلیدواژه ها:

نیازسنجی آموزشی ، کارشناسان آموزش ، روش دیکوم ، دانشکده های علوم پزشکی