عملکرد واحد دانشگاهپژوهی در دانشگاههای علوم پزشکی(مطالعه موردی: دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه)

مقدمه : تغییرات سریع و پیچیده محیطی و مشکلات پیش رو، تصمیم گیری برای مدیران را بسیار دشوار نموده و آنان را ناگزیر از بهره گیری هر چه بیشتر از پژوهش های علمی در تصمیمات دانشگاهی کرده است . دانشگاه پژوهی (IR) به هر نوع فعالیت پژوهشی اطلاق می گردد که در سطوح آموزش عالی و در راستای تهیه داده ها و ارائه اطلاعاتی برای کمک به تصمیم گیرندگان و سیاست گذاران انجام شود.دفاتر IR به عنوان کانون تصمیم سازی یکی از مهم ترین نهادهای مسئول مدیریت داده ها و گزارش در دانشگاه ها هستند. این واحد می تواند گزارش و اطلاعات لازم را از عملکرد و چشم اندازهای دانشگاه در سطح مدیریت ، به منظور سیاست گذاری و تصمیم سازی جمع آوری، تحلیل و نشر نمایند. برای حل بحران های موجود در آموزش عالی و تصمیم سازی در دانشگاه ها، نیاز به ایجاد این واحد مهم و کاربری بیش از پیش احساس می شود. در حال حاضر، این واحد یکی از ارکان دانشگاه های پیشرو محسوب می شود. وظایف متعددی نظیر مشاوره در فرایند سیاست گذاری، برنامه ریزی و تصمیم گیری مبتنی بر پژوهش و تهیه گزارش های مربوط به تحلیل وضعیت دانشجویان ، اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه را بر عهده دارد. اگر از دانشگاه به عنوان کانون اندیشه پردازی و خردورزی در جامعه یاد می شود، IR کانون تصمیم سازی و هوش سازمانی دانشگاه است . هدف این پژوهش ، ارائه توصیف و تحلیل عمیق از IR در دانشگاه های علوم پزشکی (به طور موردی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه ) است .روش اجرا: پژوهش حاضر پژوهشی موردی با تاکید بر رویکرد کیفی و مبتنی بر تکنیک تحلیل محتوا است . واحد تجزیه و تحلیل در این پژوهش ، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه بود. لذا در این مطالعه اسناد وظایف رسمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه مورد مطالعه تحلیلی -تطبیقی قرار گرفت . برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل محتوای اسناد استفاده شد. در بخش اول پژوهش با مطالعه مبانی نظری و مروری بر ادبیات پژوهش در حوزه IR و اقتباس از الگوی ولکوین ، الگوی مفهومی و مولفه های IR ترسیم شد. در بخش دوم ، سند وظایف رسمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه کدگذاری باز و مقوله بندی شد.سپس مقوله های مستخرج از وظایف رسمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با ابعاد ۱۷ گانه فعالیت های IR مستخرج از الگوی مفهومی به دست آمده مقایسه شد.یافته ها: نتایجی که از بررسی اسناد به دست آمد نشان داد که برخی فعالیت ها در راستای اهداف IR در بخش های مختلف دانشگاه انجام می پذیرد اما همه جوانب IR را پوشش نمی دهد. به طور کلی نتایج عالی و در راستای تهیه داده ها و ارائه اطلاعاتی برای کمک به تصمیم گیرندگان و سیاست گذاران انجام شود.دفاتر IR به عنوان کانون تصمیم سازی یکی از مهم ترین نهادهای مسئول مدیریت داده ها و گزارش در دانشگاه ها هستند. این واحد می تواند گزارش و اطلاعات لازم را از عملکرد و چشم اندازهای دانشگاه در سطح مدیریت ، به منظور سیاست گذاری و تصمیم سازی جمع آوری، تحلیل و نشر نمایند. برای حل بحران های موجود در آموزش عالی و تصمیم سازی در دانشگاه ها، نیاز به ایجاد این واحد مهم و کاربری بیش از پیش احساس می شود. در حال حاضر، این واحد یکی از ارکان دانشگاه های پیشرو محسوب می شود. وظایف متعددی نظیر مشاوره در فرایند سیاست گذاری، برنامه ریزی و تصمیم گیری مبتنی بر پژوهش و تهیه گزارش های مربوط به تحلیل وضعیت دانشجویان ، اعضای هیات علمی و کارکنان دانشگاه را بر عهده دارد. اگر از دانشگاه به عنوان کانون اندیشه پردازی و خردورزی در جامعه یاد می شود، IR کانون تصمیم سازی و هوش سازمانی دانشگاه است . هدف این پژوهش ، ارائه توصیف و تحلیل عمیق از IR در دانشگاه های علوم پزشکی (به طور موردی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه ) است .روش اجرا: پژوهش حاضر پژوهشی موردی با تاکید بر رویکرد کیفی و مبتنی بر تکنیک تحلیل محتوا است . واحد تجزیه و تحلیل در این پژوهش ، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه بود. لذا در این مطالعه اسناد وظایف رسمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه مورد مطالعه تحلیلی -تطبیقی قرار گرفت . برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل محتوای اسناد استفاده شد. در بخش اول پژوهش با مطالعه مبانی نظری و مروری بر ادبیات پژوهش در حوزه IR و اقتباس از الگوی ولکوین ، الگوی مفهومی و مولفه های IR ترسیم شد. در بخش دوم ، سند وظایف رسمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه کدگذاری باز و مقوله بندی شد.سپس مقوله های مستخرج از وظایف رسمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با ابعاد ۱۷ گانه فعالیت های IR مستخرج از الگوی مفهومی به دست آمده مقایسه شد.یافته ها: نتایجی که از بررسی اسناد به دست آمد نشان داد که برخی فعالیت ها در راستای اهداف IR در بخش های مختلف دانشگاه انجام می پذیرد اما همه جوانب IR را پوشش نمی دهد. به طور کلی نتایج به دست آمده نشان داد که از ۱۷ فعالیت مستخرج از مبانی نظری و ادبیات پژوهشی توسط محقق ، در ۴ کارکرد اصلی الگوی ولکوین ، ۹ فعالیت آن اجرا می شود. واحدی که در ارتباط با حوزه IR بیشترین فعالیت را دارد، مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی (EDC)است . بعد از EDC، معاونت تحقیقات و فناوری واحدی است که کارکردهای IR در حیطه های تحقیقات دانشگاهی و توسعه ارتباطات با جامعه و صنعت را دارد. الگوی مفهومی مستخرج از مبانی نظری شامل ۴ کارکرد اصلی و ۱۷ مولفه نتایج نشان داد که IR دارای ۴ کارکرد اصلی است . اولین کارکرد اصلی IR، پاسخگویی است . متخصصین واحد IR،وضعیت موجود دانشگاه را به طور دقیق تعیین نموده و مناسب ترین وضعیت مطلوب را با تاکید بر ظرفیت ها و توانمندیهای دانشگاه ، ترسیم می کنند. ایفای نقش پاسخگویی به دریافت بودجه و روابط متقابل با دولت کمک می کند و تصویر مثبتی از دانشگاه ارائه می دهد.دیگر کارکردهای حائز اهمیت واحد IR تحلیل گری سیاست ها و کمک به فرایند آینده نگاری، سیاست گذاری و برنامه ریزی در دانشگاه است .امروزه تبیین و تحقق فرایندهای فوق در دانشگاه ها، به واسطه نقش های درون سازمانی و اجتماعی این نهاد پیچیده و نقش آفرین در مسیر توسعه جامعه و کشور، بسیار مورد توجه و تاکید قرار گرفته است . مفهوم کلیدی در واژه IR، پژوهش است . اساسی ترین کارکرد IR، هدایت پژوهش های دانشگاهی در راستای ارتقاء کیفیت در دانشگاه ، از طریق بهبود درونی ساختار و فرایندهای درون دانشگاهی و پاسخگویی بیرونی به نیازها و تغییرات برون دانشگاهی است و در نهایت ، مرجعیت اطلاعات کارکرد دیگر IR است ، در واقع کارکرد اطلاعاتی و مشاوره ای، به فرایند تصمیم سازی و تصمیم گیری مدیران دانشگاه کمک می کند. در این کارکرد، دانشگاه پژوه به عنوان بازوی مشورتی رئیس دانشگاه و سایر مدیران به منظور گرد آوری، جمع بندی، تحلیل و فراهم سازی اطلاعات دقیق ، به روز و کارآمد، در راستای تصمیم گیریهای بهینه مدیران دانشگاه ، به طور مستمر و اثربخش ، عمل می نماید.بحث و نتیجه گیری : دانشگاه های علوم پزشکی می توانند وظایف EDCرا تکمیل و یا ساختار جدیدی را به عنوان واحد جداگانه در دانشگاه با ساختار و کارکردهای اجرایی IR ایجاد کنند. این نتیجه می تواند راهنمای تفکر و اقدام برای ایجاد دفتر IR در دانشگاه های علوم پزشکی کشور باشد.