بررسی تاثیر آموزش پارتوگرام بر عملکرد ماماهای شاغلدر بیمارستانهای دولتی شهر تهران

مقدمه : ارائه دهندگان خدمات به خصوص در مراکز درمانی نقش مهمی در ارتقاء سلامت مادران دارند. آموزش به شیوه عینی و مبتنی بر ارتقاء عملکرد در محیط بالین بر اجرای بهتر پروسیجرهای عملی موثر است .پارتوگرام یک فرم مشاهده ای - ترسیمی استانداردشده توسط سازمان بهداشت جهانی است که اجرای چندین پروسیجر مراقبت های زایمانی را با توجه به زمان اجرا و چگونگی آن در آن ثبت می شود تا نمودار کلی روند عملکرد مراقبتی روشن شود. این پژوهش با هدف تعیین تاثیر آموزش پارتوگرام بر عملکرد ماماهای شاغل در بیمارستان های دولتی شهر تهران انجام شده است .روش اجرا: طی یک مطالعه نیمه تجربی با طرح تک گروهی به صورت پیش آزمون -پس آزمون در زایشگاه های بیمارستان های هدایت ، ضیائیان ، بهارلو، و اکبرآبادی تعداد ۵۳ مامای شاغل با داشتن معیارهای لازم و رضایت اخلاقی مورد بررسی قرار گرفتند. بیمارستان ها از لیست بیمارستان های دولتی شهر تهران به صورت تصادفی انتخاب شدند.عملکرد مراقبتی ماماها در بالین قبل از آموزش محاسبه شد. سپس آموزش با توجه به سه حیطه شناختی ، عاطفی و حرکتی و به صورت گروه های ۴ تا ۵ نفری در بالین ۵ جلسه و ۳ جلسه تکمیلی - انفرادی به صورت بحث نقادانه و درمجموع در ۸ جلسه اجرا شد. هر ماما موظف به ترسیم یک نمودار پارتوگرام برای هرجلسه آموزش برای یک مادر مراقبت گیرنده بود که با استفاده از یک چک لیست مشاهده ای طبقه بندی شده در ۴ بعد مراقبت از مادران ، عملکرد وی توسط ۲ مشاهده گر ثبت می شد. در طول مدت آموزش ، ۲ مشاهده گر شامل محقق و همکارش ، ثبت اطلاعات را انجام دادند که ضریب همبستگی بین ۲ مشاهده گر ۹۹,۰r= تعیین شد. چک لیست ثبت اطلاعات با استفاده از کتب راهنما و توصیه محققین به ویژه دکتر پترسون و همکارانش تهیه و سپس با روش تعیین اعتبار محتوا توسط ۱۴ نفر از اساتید هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران قبل از استفاده بازبینی و اصلاح شد. پرسشنامه دموگرافیک پرسنل مامایی شاغل و سوالات مرتبط توسط محقق و به صورت مصاحبه ساختارمند تکمیل شد و پژوهشگر در کلیه مراحل آموزش و ترسیم نمودارها توسط واحدهای پژوهش حضور فعال داشت . پارتوگرام مورد استفاده در پژوهش ، به وسیله سازمان بهداشت جهانی معرفی و به عنوان ابزاری معتبر و پایا استفاده شده است . در مجموع هر ماما ۵ نمودار مراقبتی با حضور آموزش دهنده طی ۵ جلسه آموزش در بالین تکمیل نمود. هر جلسه آموزش بالینی از زمان شروع پذیرش مادر به بیمارستان آغاز و تا زایمان او ادامه داشت (میانگین حدود ۶ ساعت ). سپس طی ۳ جلسه آموزش تکمیلی به صورت انفرادی و رو در رو، در محیط کلاس واقع در بیمارستان ، به مدت هر جلسه ۳۰ دقیقه (۹۰ دقیقه درمجموع برای هر نفر) در طول یک ماه نمودارهای عملکرد و پارتوگرام های ترسیم شده قبلی توسط آموزش گیرنده تفسیر و نقد شد. این جلسات تکمیلی به عنوان بازخورد تشکیل شد و علاوه بر نقد و بررسی پارتوگرام های ترسیم شده ، آموزش دهنده نمودارها را اصلاح و نواقص را توضیح می داد و در انتها جزوه آموزشی در اختیار کلیه آموزش گیرندگان قرار داده شد. جهت ارزیابی چک لیست برای هر متغیر ۲ امتیاز یک یا صفر در نظر گرفته شد. درصورت بلی امتیاز یک و درصورت خیر امتیاز صفر به متغیر تعلق گرفت و درصورتی که کاربرد نداشت ، پاسخ موردی ندارد که امتیازی نداشت محاسبه شد. به این صورت که تعداد پاسخ های صحیح تقسیم بر تعداد پاسخ موردی دارد ضربدر ۱۰۰ محاسبه انجام و تعداد پاسخ های بلی معیار سنجش کیفیت مراقبت ها بود که به سه دسته مطلوب (۷۵ تا ۱۰۰ درصد)، تا حدودی مطلوب (۵۰ تا ۷۵ درصد) ونامطلوب (۱ تا ۵۰ درصد) تقسیم شد. عملکرد ماماها پس از آموزش با عملکرد آنها قبل از آموزش مقایسه شد.یافته ها: عملکرد ماماها پس از آموزش با عملکرد آنان قبل از آموزش ، در مراقبت از مادران از نظر اکثریت ابعاد مراقبتی تفاوت معنادار آماری داشت (۰۰۰۱,۰(P<;، اما آموزش در نحوه ی رسم منحنی نزول عضو نمایش جنین و ثبت مولدینگ و زمان ارجاع به پزشک متخصص تفاوت معنادار را نشان نداد. ۳,۳۳ درصد از افرادی که قبل از آموزش اداره زایمان نامطلوب داشتند پس از آموزش تاحدی مطلوب ۱,۱۹ درصد مطلوب شده بودند.بحث و نتیجه گیری : در این پژوهش ، آموزش مبتنی بر پارتوگرام در بالین موجب ارتقاء عملکرد بالینی ماماها و نهایتا اجرای بهتر خدمات مراقبتی از مادران شده است . پیشنهاد می شود که برای شایستگی عملکرد ارائه دهندگان سلامتی از روش های آموزشی مبتنی بر عملکرد در بالین استفاده شود.

کلیدواژه ها:

عملکرد ماما ، پارتوگرام ، آموزش ، نمودار زایمانی