اثربخشی کلاس وارونه در آموزش فرایند پرستاری

مقدمه : یادگیری غیر موثر فرایند پرستاری یکی از موانع به کارگیری و عدم تمایل به اجرای آن توسط دانشجویان پرستاری در واحدهای کارآموزی است . به نظر می رسد کلاس وارونه به عنوان یکی از استراتژیهای نوین تدریس بتواند با یادگیری فعال ، فرصتی برای ادغام یادگیری تئوری و عملی فراهم آورد. این مطالعه با هدف تعیین اثربخشی کلاس وارونه در آموزش فرایند پرستاری انجام گردید.روش اجرا: این مطالعه نیمه تجربی بر روی ۱۰۲ نفر از دانشجویان ترم اول پرستاری دانشکده پرستاری مامایی رشت در سال ۱۳۹۷ انجام شد.دانشجویان به روش نمونه گیری در دسترس وارد مطالعه و به دو گروه کنترل (ورودی مهر ۹۷) و آزمون (ورودی بهمن ۹۷) تقسیم شدند.معیار ورود دانشجوی ترم اول کارشناسی پیوسته پرستاری و اخذ واحد اصول و فنون پرستاری بود. در گروه کنترل (۴۵ نفر) مبحث فرایند پرستاری به روش جلسه تئوری، ارائه سناریو و کار عملی در گروه های کوچک تدریس گردید. در گروه آزمون (۵۷ نفر) روش تدریس وارونه به کار گرفته شد. به این صورت که ۴ هفته قبل از برگزاری کلاس یک لوح فشرده حاوی فایل صوتی مطالب تدریس شده برای گروه شاهد، پاورپوینت جلسه تئوری، سناریوی بالینی ، سوالات طراحی شده برای جلسه عملی و منابع جهت مطالعه ی قبل از کلاس و پاسخگویی به سوالات در اختیار دانشجویان قرار گرفت . جلسه تئوری به صورت پرسش و پاسخ برگزار شد. در جلسه عملی دانشجویان در گروه های کوچک تکالیف مربوطه را که قبل از کلاس انجام داده بودند، ارائه و مورد بحث قرار دادند. در نهایت نمرات دو گروه در آزمون پایانی درس و میزان رضایت آنان از یاددهی و یادگیری بررسی و نتایج با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار ۲۳SPSSتحلیل شد.یافته ها: اکثریت نمونه ها در گروه کنترل (۶۰ درصد) و آزمون (۴/۵۶درصد) دختر و با میانگین سنی ۹۳/۰± ۴۶/۲۰ (گروه کنترل ) و ۰۲/۱±۵۶/۲۰ بودند. دو گروه از نظر سن ، جنس و معدل ترم اول اختلاف آماری معناداری نداشتند. میانگین نمرات کلی در آزمون فرایند پرستاری در گروه کنترل ۱۱/۲± ۸/۱۶ و در گروه آزمون ۸۸/۱±۴۰/۱۷بود. اختلاف آماری معناداری با استفاده از آزمون تی مستقل در میانگین نمره کلی دو گروه مشاهده شد (۰۰۰۱/۰.(p= میانگین نمره در حیطه ”بررسی ” از مراحل فرایند پرستاری در گروه کنترل ۳۵,۱±۰۰,۱۰ و در گروه آزمون ۹۶,۰±۰۷,۱۰ بود و با وجود افزایش در میانگین نمرات با اجرای روش تدریس وارونه ، اختلاف آماری معناداری مشاهده نشد.میانگین نمرات در حیطه ”تشخیص پرستاری” در گروه کنترل ۳۴,۱±۲,۲ و در گروه آزمون ۲۶,۱±۲,۳۱ بود و با وجود ارتقاء نمره در این بخش اختلاف آماری معناداری مشاهده نشد. میانگین نمرات در”تدوین اهداف ” در گروه کنترل ۹۸,۰±۰۲,۱ و در گروه آزمون ۹۹,۰±۰۷,۲ بود و اختلاف آماری معناداری در این بخش بین نمرات دو گروه مشاهده شد (۰۰۰۱/۰.(p= میزان رضایت دانشجویان از یادگیری نشان داد در گروه آزمون ۳,۳۳ درصد میزان رضایت بسیار زیاد، ۴,۵۴ درصد میزان رضایت زیاد و ۳,۱۲ درصد میزان رضایت متوسط داشتند. در گروه کنترل ۳,۱۳ درصد رضایت بسیار زیاد، ۶,۳۵درصد رضایت زیاد و ۰,۴۰ درصد رضایت متوسط و ۱,۱۱ درصد رضایت کم را گزارش کردند. میزان رضایت دانشجویان از ارائه مطالب نشان داد در گروه آزمون ۶,۴۵ درصد میزان رضایت بسیار زیاد، ۱,۴۲درصد میزان رضایت زیاد و ۳,۱۲ درصد میزان رضایت متوسط داشتند؛ در گروه کنترل ۸,۱۷ درصد رضایت بسیار زیاد، ۹,۶۸ درصد رضایت زیاد و ۳,۱۳ درصد رضایت متوسط را گزارش کردند. با استفاده از آزمون یومن ویتنی اختلاف آماری معنی داری بین دو گروه در میزان رضایت مندی دانشجویان از یادگیری(۰۰۰۱/۰(p= و در میزان رضایت مندی دانشجویان از ارائه مطالب (۰۱۶/۰(p= به دست آمد.بحث و نتیجه گیری : بر اساس نتایج این پژوهش به نظر می رسد روش تدریس وارونه در یادگیری دانشجویان در درس فرایند پرستاری به خصوص در زمینه نوشتن اهداف مراقبتی اثربخش است . مقایسه نمرات دو گروه نشان می دهد تدریس وارونه به عنوان یک استراتژی نوین تدریس در یادگیری دانشجویان در درس فرایند پرستاری اثربخش تر از تدریس روتین تئوری و عملی در گروه های کوچک می باشد. میزان رضایت مندی بالاتر دانشجویان از ارائه مطالب به صورت تدریس وارونه نیز نشان دهنده مقبولیت این روش در دانشجویان می باشد. با توجه به اینکه دانشجویان این طرح در ترم اول مشغول به تحصیل بودند و امکان ارزیابی اثربخشی تدریس وارونه بر مهارت ” تدوین مداخلات ” و ”ارزشیابی ” فراهم نبود، پیشنهاد می گردد اثربخشی این روش در تدریس فرایند پرستاری از بیماران مبتلا به اختلالات دستگاه های مختلف بدن در ترم های بالاتر مورد ارزیابی قرار گیرد.