ضرورت معماری مجدد در توسعه کارکردهای علمیدانشگاه مبتنی بر دیدگاه خبرگان آموزش عالی

مقدمه : تقریبا از سه دهه پیش تاکنون صاحب نظران آموزش عالی ، در نقدی بر حاکمیت پژوهش بر کارکردهای علمی دانشگاه ، عرصه فعالیت های علمی را در پنج حیطه انتقال دانش ، تولید دانش ، کاربرد دانش ، ادغام دانش ، و هم زبانی با جامعه تعریف نموده اند. این رویکرد به ویژه در دهه ۹۰ میلادی و تاکید بویر در کتاب Scholarship Reconsidered قوت بیشتری گرفت . در تحقیق حاضر به این سوال مهم پرداخته شده است که زیرساخت های عمده توسعه کارکردهای علمی در فضای دانشگاه کدامند؟.روش اجرا: رویکرد تحقیق ، کیفی به روش تحلیل محتوا و با استفاده از ابزار مصاحبه ساختارمند انجام شد. جامعه آماری پژوهش ، شامل ۲۰نفر از خبرگان آموزش عالی در حوزه رشته های علوم پزشکی ، علوم انسانی ، علوم پایه و فنی مهندسی از ۹ دانشگاه تهران ، علوم پزشکی تهران ، شهید بهشتی ، علوم پزشکی شهید بهشتی ، شیراز، علوم پزشکی شیراز، علم و صنعت ، تربیت مدرس و موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی بودند که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. از نظر جنسیت ، ۱۷ نفر مرد و ۳ نفر زن بودند. دامنه سنی افراد بین ۴۲ تا۷۱ سال با متوسط میانگین حدود ۵۵ سال بود. از نظر مرتبه علمی ، ۱۴نفر استاد، ۵ نفر دانشیار و ۱ نفر استادیار بودند. دامنه سنوات کاری افراد بین ۱۳ تا ۴۰ سال با متوسط میانگین ۲۴ سال بود. ابزار مطالعه مصاحبه عمیق ساختارمند بود و از هر گروه ۵ نفر از خبرگان انتخاب و نمونه گیری تا حد اشباع داده ها ادامه یافت . پاسخ های به دست آمده در سطح کلمات کلیدی، عبارات و جملات ، پاراگراف و درنهایت مفهوم کلی مصاحبه مورد بررسی قرارگرفت . روش تحلیل داده ها، تحلیل کیفی به شیوه اکتشافی استقرایی کمی و کیفی بود.یافته ها: در تحلیل محتوای کیفی ، توجه به تمامیت متن و معنای استخراج شده مورد توجه قرار گرفت و عبارات و واژگان هم به صورت عینی وهم معنای متبادر از واژگان و گفته ها در سطح کلمات ، جملات ، پاراگراف و دریافت ذهنی پژوهشگر از لحن و شیوه بیان عبارات استخراج شد. در مرحله اول کدهای باز حداقل ۸۲۳ واژه یا مفهوم عبارت از مصاحبه شونده هاحداقل یک بار از هر مصاحبه شونده و انواع سوالاتی که در زمینه های مختلف کارکردهای علمی دانشگاه سوال شده بود استخراج شد که در فاز دوم ، با حذف عبارات و مفاهیم تکراری، گویه ها در ۷۴ عبارت تلخیص شد. در فاز سوم بر اساس اشتراکات معنایی و در یک رابطه رفت و برگشت ، کدهای باز ابتدا در ۱۰ مولفه کلی تر دسته بندی شدند. در حین انجام مصاحبه ها، به دلیل تاکید مصاحبه شوندگان و خبرگان آموزش عالی بر ضرورت تامین ساختار، فرهنگ ، مهندسی کارکردها و چیدمان هنرمندانه از زیرساخت های ضروری توسعه آموزش عالی ، بر اساس ذهنیت پژوهشگر واژه معماری به ذهن متبادر شد و به عنوان اکرونیوم سرواژه های زیرساخت های استخراج شده و برای پوشش دادن به واژه REARCHITECTURE یا معماری مجدد، گویه ها در ۱۴ مولفه میانی به ترتیب حروف اکرونیوم شامل منابع (Resource)، ارزشیابی (Evaluation)، استقلال (Autonomy)، پالایش (Refining)، نمادهای فرهنگی (CulturalSymbols)، نشاط علمی (Happiness)، تعامل (Interaction)، تفکر(Thinking)، آموزش (Education)، نقد (Critique)، تاکتیک (Tactics)،وحدت و یگانگی (Unity)، مقررات (Regulation) و تدبیر(Expediency) دسته بندی شدند. در فاز چهارم ۱۴ مولفه میانی بر اساس استنباط پژوهشگر و با بهره گیری از متون علمی به ۴ طبقه کلی زیرساخت های رسمی ، علمی ، فرهنگی و سیاسی طبقه بندی شدند.بحث و نتیجه گیری : توسعه کارکردهای علمی در دانشگاه مستلزم زیرساخت های متنوع سیاسی ، فرهنگی ، علمی و رسمی است و چیدمان هنرمندانه و مناسب از این استلزامات ، هارمونی و ترکیب مناسبی ازفعالیت های دانشگاه ها را رقم می زند. بخش زیادی از زیرساخت های اشاره شده از دیدگاه خبرگان آموزش عالی در همه رشته ها، زیرساخت های نرم و زیربنایی نظیر توسعه فضای نقد، نمادهای فرهنگی ، وحدت و یگانگی ، تفکر و نشاط علمی ، و استقلال و آزادی است که به نظر می رسد در برنامه ریزیهای کلان کمتر مورد توجه قرار گرفته است و به یک معماری مجدد به ویژه در طراحی و توسعه کیفی آموزش عالی ضروری به نظر می رسد.