طراحی آموزشی جهت آموزش مداوم پرستاران شاغل دربیمارستانهای وابسته به دانشگاههای علوم پزشکی کشور

مقدمه : آموزش مداوم ، رویکردی مبتنی بر یادگیری مادام العمر است .جهت برآوردن نیازهای آموزش پرستاران ، باید طراحی برنامه آموزشی صورت گیرد. طراحی نظام آموزشی ، فرایند تجزیه وتحلیل ، طراحی ، توسعه و ارزشیابی یک سیستم کامل آموزش به منظور تسهیل یادگیری است که به عنوان نقشه راه و الگویی جهت آموزش مداوم پرستاران محسوب می شود. هدف از این پژوهش ، طراحی آموزشی جهت آموزش مداوم پرستاران شاغل در بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی کشور است .روش اجرا: در این پژوهش با استفاده از مدل ۱۰ مرحله ای فوشی و همکاران (۱۹۸۶)، طراحی آموزشی صورت گرفت که در این مدل ، با انجام تلفیقی از پژوهش های کمی و کیفی ، در طی مراحل نیازسنجی ، تحلیل ویژگی های یادگیرندگان ، تحلیل ویژگی های محیط کار، تحلیل شغل و وظیفه ، تعیین اهداف عملکردی، توسعه معیارهای عملکردی، توالی دادن به اهداف عملکردی، مشخص کردن راهبردهای آموزشی ، تعیین مواد آموزشی و تعیین روش ارزشیابی آموزشی ، طراحی آموزشی جهت آموزش مداوم پرستاران انجام شد. نمونه های مورد مطالعه ، پرستاران شاغل در بخش های کلیه داخلی و جراحی و مراقبت های ویژه و اورژانس بودند که در بخش کمی به روش خوشه ای و در دسترس با همکاری اداره آموزش مداوم جامعه پزشکی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و در بخش کیفی به روش مبتنی بر هدف از بیمارستان های وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران انتخاب شدند. داده ها، در بخش کمی ، با استفاده از تکمیل پرسشنامه نیازسنجی و سبک یادگیری کلب در مرحله اول و پرسشنامه شرح وظایف پرستاری در مرحله ۴ فرستاده شده از طریق اتوماسیون اداره آموزش مداوم به استان ها و در بخش کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با پرستاران گرد آوری شد. روایی محتوا و صوری و پایایی کلیه ابزارها مورد استفاده در پژوهش مورد بررسی قرار گرفت . داده ها با استفاده از تحلیل محتوا و آمار توصیفی ، به ترتیب در قسمت کیفی و کمی تحلیل شدند. با استفاده از داده های کمی و کیفی به دست آمده ، طراحی آموزشی جهت آموزش مداوم پرستاران صورت گرفت .یافته ها: تعداد ۱۶۳۱ پرستار از شش استان پرسشنامه های نیازسنجی را تکمیل کردند. مراقبت پرستاری از راه دور تله نرسینگ ۶,۷۱%، کنترل عفونت بیمارستانی و حفاظت فردی ۸,۶۱%، روش های نوین آموزش به مددجو و خانواده ۷,۵۸%، ارتباطات و رفتار حرفه ای ۴,۵۷%، ایمنی مددجو و مدیریت خطر ۴,۵۳%، پنج اولویت اول نیازهای آموزشی پرستاران بودند. در بخش تعیین ویژگی های فراگیران بیشتر نمونه های پژوهش متاهل ۶۳,۶۴%، خانم ۲۳,۸۵%، و دارای مدرک کارشناسی ۴۹,۸۷%، بودند. بیشتر پرستاران در بخش داخلی ۷۴,۳۵%، مشغول به کار می باشند و اکثر نمونه های پژوهش دارای سبک یادگیری انطباق یابنده ۴۷,۴۰% و همگرا ۷۱,۳۳% بودند. در قسمت تحلیل محیط کار تحلیلی از تاریخچه ، ماموریت ، اهداف ، شرح وظایف و چارت سازمانی این وزارتخانه بیان گردید و سپس به معرفی اداره کل آموزش مداوم و قانون و آیین نامه های مرتبط با این اداره پرداخته شد و درنهایت عوامل مرتبط با حضور پرستاران برای شرکت در برنامه های آموزش مداوم به صورت نظام مند مرور شد که ۳۷۸ مقاله مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت ۱۰مقاله بر اساس هدف ، انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت . مشخصات مقالات انتخاب شده ، بیشتر مطالعات انجام گرفته ، در زمینه رشته پرستاری می باشد. در این مطالعه ۱۸ عامل انگیزشی یا تسهیل کننده و۳۴ عامل بازدارنده یا مانع جهت شرکت پرستاران و کیفیت نامطلوب آموزش مداوم بیان شده است و درنهایت راهکارهای مناسب ارائه گردید. در بخش تحلیل شغل ، شغل پرستاری و ابعاد آن در ایران مورد بحث قرار گرفت . همچنین تحلیل وظیفه به صورت پژوهش تلفیقی هم زمان انجام شد که در بخش کیفی در تحلیل مصاحبه ها ۱۵۶۴ کد اولیه جهت وظایف پرستاری استخراج گردید. بعد از ادغام کدهای مشابه ۱۳۵ کد به دست آمد و از ادغام آنها درنهایت ۵۳ زیرطبقه به دست آمد که در ۱۶ طبقه و ۴ طبقه اصلی به عنوان وظایف اصلی پرستاری قرار گرفتند.همچنین در بخش کمی وظایف پرستاری که از نظر پرستاران ، دارای بیشترین اهمیت و فراوانی انجام کار بودند تعیین گردید. با استفاده از نتایج حاصل از مراحل فوق ، ۲۱ هدف آموزشی تدوین و تحلیل گردید و راهبرد مناسب و مواد آموزشی انتخاب گردید و الگوی لجیک جهت ارزشیابی آموزش مداوم پرستاران تدوین شد.بحث و نتیجه گیری : از نتایج حاصل از طراحی آموزشی می توان در تدوین برنامه آموزشی جهت یادگیرندگان استفاده کرد تا برنامه آموزشی دقیقا مطابق با شرایط یادگیرندگان باشد و تدوین برنامه آموزشی را می توان به عنوان محصول پایانی طراحی آموزشی در نظر گرفت .

کلیدواژه ها:

آموزش مداوم ، پرستاری ، طراحی آموزشی ، نیازسنجی آموزشی ، تحلیل شغل