شناسایی و اولویت بندی موانع و راهکارهای سیاستی توسعهرتبه بندی آموزشی دانشگاههای علوم پزشکی

مقدمه : سامان دهی و تقویت نظام های نظارت ، ارزیابی ، اعتبارسنجی و رتبه بندی در حوزه های علم و فناوری در سیاست های علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، به عنوان یکی از سیاست های عمده کشور در این حوزه مورد تاکید قرار گرفته است . بر این اساس استقرار یک نظام جامع و پویا برای نظارت ، ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه هایعلوم پزشکی می تواند نقش به سزایی در توسعه علمی کشور و هدفمندسازی فعالیت های دانشی داشته باشد. هدف مطالعه حاضر شناسایی و اولویت بندی موانع و راهکارهای توسعه طرح راد (رتبه بندی آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی ) بود.روش اجرا: مطالعه حاضر در قالب یک پژوهش توصیفی و مقطعی و با استفاده از رویکرد کیفی و با هدف شناسایی راهکارهای سیاستی ارتقاء طرح راد انجام شد. این مطالعه در سه مرحله مرور جهت دار، نشست خبرگان (گفتمان سیاستی ) و روش دلفی به منظور شناسایی موانع ، راهکارها و اولویت بندی آنها انجام گرفت . در گام اول ، مرور جهت دار از طریق جستجوی آنلاین پایگاه های داده داخلی Noormags، SID، Magiran، Iran Medex انجام شد صورت گرفت . کلیدواژه های مورد جستجو به زبان فارسی شامل : توسعه آموزشی دانشگاه ها، طرح راد، راهکار توسعه آموزشی دانشگاه علوم پزشکی بودند که در هر پایگاه داده استراتژی جستجوی مرتبط و مشخصی نوشته شد. در گام دوم ، بر اساس نتایج به دست در گام اول جلسه گفتمان سیاستی با خبرگان و صاحب نظران حوزه مدیریت و سیاست گذاری آموزشی تشکیل گردید.نحوه ی انتخاب اعضاء برای شرکت در این جلسه بر اساس معیارهای از پیش تعیین شده مانند داشتن تحصیلات مرتبط در حوزه مدیریت و سیاست گذاری آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی و مدیریت و سیاست گذاری نظام سلامت ، داشتن حداقل ده سال سابقه اجرایی در حوزه اجرایی مدیریت / مدیریت آموزش در دانشگاه های علوم پزشکی و وزارت بهداشت و به صورت هدفمند بود. در ابتدای جلسه ارائه ی به مدت ۱۵ دقیقه از نتایج گام اول مطالعه که شامل موانع توسعه و ارتقاء طرح راد در دانشگاه های علوم پزشکی ، ارائه گردید و سپس از اعضای شرکت کننده خواسته شد ضمن ارائه نظرات شان نسبت به موانع ، راهکارهای پیشنهادی خود را برای توسعه طرح راد عنوان کنند.همچنین از اعضاء خواسته شد که معیارهای کلیدی برای اولویت بندیو مدنظر قراردادن راهکارها را بیان کنند. جلسه گفتمان سیاستی حدود۳ ساعت به طول انجامید و تمامی مباحث ضبط و در نرم افزار۲۰۱۸MAXQDA کدگذاری شد. در گام سوم ، بر اساس نتایج گام دوم و با هدف نهایی سازی راهکارهای با بالاترین اولویت ، پرسشنامه ای تنظیم شد و از طریق پست الکترونیک برای خبرگان ارسال شد.پرسشنامه طراحی شده در طی دو راند برای خبرگان ارسال گردید و از آنها خواسته شد که راهکارهای شناسایی شده را بر اساس شاخص های تعیین شده مانند هزینه -اثربخشی ، امکان پذیری، قابلیت پذیرش (در طیف لیکرت ۱ الی ۵) اولویت بندی نمایند.یافته ها: بر اساس یافته های مطالعه حاضر برخی از مهم ترین موانع توسعه طرح رتبه بندی آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی به ترتیب شامل عدم ثبات شاخص های ارزیابی در طول زمان (۲۷,۰±۹۳,۴)، عدم توجه به کارایی آموزش (نسبت منابع آموزشی به دستاوردهای آموزشی )(۳۳,۰±۸۶,۴)، تمرکز بیش از حد بر روش های خودارزیابی و خودگزارش دهی (۴۹,۰±۸۶,۴) و عدم توجه به تحول و نوآوری در آموزش پزشکی (۵۹,۰±۶۶,۴) بود. بر این اساس برخی از مهم ترین راهکارهای توسعه موفق طرح راد شامل ایجاد پایداری در شاخص های ارزیابی ، ایجاد امکان مقایسه شاخص ها در طول زمان ، استفاده از روش های سنجش کارایی فنی و عملیاتی ، توسعه ارزیابی بر اساس برنامه مرور همتایان (Peer Review) و استفاده از شاخص های دانشگاه نسل سوم (دانشگاه پاسخگو و کارآفرین ) در ارزیابی بود.بحث و نتیجه گیری : شناسایی موانع توسعه رتبه بندی آموزشی دانشگاه های علوم پزشکی و ارائه راهکارهای موثر می تواند نقش مهمی در بهبود و ارتقاء کیفیت آموزش ایفا نماید. در این راستا سنجش منظم و سالانه شاخص های طرح راد و ارائه بازخورد سالیانه از رتبه دانشگاه ها کمک به سزایی به حل این مشکل خواهد نمود. به منظور ارتقاء رتبه بندی آموزشی دانشگاه ها می توان از مجموعه راهکارهای ارائه شده در این مقاله استفاده نمود تا ضمن توسعه طرح رتبه بندی آموزشی بتوان از آن ها در جهت کمک به ارتقاء توسعه رتبه این طرح برای دانشگاه های علوم پزشکی بهره برد.