شناسایی و تبیین شاخص های موثر در آموزش پاسخگو وعدالت محور در آموزش علوم پزشکی

مقدمه : نظام های آموزشی جهت پاسخگویی به نیازهای روزافزون جامعه ، مستلزم نیازسنجی مداوم ، بررسی و مطالعه عمیق وضعیت موجود، برنامه ریزی برای دستیابی به نیازهای منطقی ، اجرای مطلوب برنامه ها، توجه به تغییرات محیط درون و برون سازمانی نظام آموزشی و ارتقاء کیفی همراه با توسعه کمی آن است . بدین لحاظ نظام های آموزشی باید آموزش پاسخگو و عدالت محور را طراحی و اجرا نمایند.شاخص های متعددی در فراهم سازی و اجرای آموزش پاسخگو و عدالت محور در نظام های آموزشی و به خصوص نظام آموزش علوم پزشکی تاثیرگذار می باشند. در این راستا، این پژوهش با هدف شناسایی و تبیین شاخص های موثر در آموزش پاسخگو و عدالت محور در آموزش علوم پزشکی انجام یافت .روش اجرا: این مطالعه در سال ۱۳۹۸ به روش کیفی از نوع اکتشافی انجام یافت . جامعه آماری شامل تمامی اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی کلان منطقه آمایشی ۲ بود. نمونه تحقیق به روش هدفمند از میان مشارکت کنندگان انتخاب گردید و شامل ۱۵ نفر از افراد مطلع و آگاه (اعضای هیات علمی خبره ، مسئولین بسته های آموزش پاسخگو و عدالت محور و اخلاق حرفه ای، محققین برجسته حوزه آموزش ) بودند که تجربه آموزشی ، مدیریتی یا مطالعاتی در این حوزه را داشتند. جهت انتخاب افراد مطلع و آگاه برای انجام مصاحبه ها و شناسایی شاخص ها، از الگوی نمونه گیری زنجیره ای (گلوله برفی )استفاده شد. داده های پژوهش از طریق مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته با مشارکت کنندگان به صورت انفرادی جمع آوری شد و گرد آوری اطلاعات تا اشباع اطلاعات ادامه یافت . تجزیه و تحلیل داده های حاصل به روش تحلیل محتوای کیفی با تکیه بر کدگذاری باز،کدگذاری محوری و کدگذاری گزینشی ، انجام گردید و نتایج به دست آمده با اطلاعات حاصل از مبانی نظری و تحقیقاتی تطبیق داده شد.یافته ها: مطابق یافته های حاصل از این مطالعه ، شاخص های موثر در آموزش پاسخگو و عدالت محور در آموزش علوم پزشکی شامل ۵ شاخص : نیازسنجی سلامت جامعه (با ۴ زیرشاخص : رصد فراوانی و نوع بیماری از طریق بیماران مراجعه کننده به مراکز بهداشتی و درمانی ، نیازسنجی از اساتید و پزشکان بالینی ، توجه به فیلدهای بهداشت و پزشکی اجتماعی ، ایجاد مرکز جامع تحقیقاتی در مورد بیماریهای شایع در جامعه )، برنامه های آموزشی (با ۳ زیرشاخص : بازنگری مداوم گروه های آموزشی در برنامه های آموزشی ، بازنگری اساتید در محتوای طرح درس و طرح دوره مطابق با پاسخگو بودن آموزش ، بومی سازی محتوای برنامه های آموزشی متناسب با نیازهای سلامت جامعه )،آموزش و ارزیابی دانشجو (با ۶ زیرشاخص : استفاده از روش های نوین و اثربخش در آموزش و ارزشیابی ، آموزش کامل محتوای آموزش ضروری به همه دانشجویان ، ایجاد سیستم تشویق و پاداش علمی ، جدیت در سنجش صلاحیت بالینی دانشجویان ، تاکید بر آموزش عملی و آزمایشگاهی ، مسخره نکردن و برچسب منفی نزدن به دانشجویان )، استاندارد کردن منابع کالبدی و انسانی (با ۶ زیرشاخص : جذب و آموزش اعضای هیات علمی علاقه مند و توانمند آموزشی ، استفاده از مدیران و کارشناسان آموزشی ماهر، تهیه و تدارک تکنولوژیهای آموزشی سخت افزاری و نرم افزاری به روز، تدارک وسایل کمک آموزشی و آزمایشگاهی نوین ، تامین بودجه و منابع مالی لازم ، فراهم سازی و توسعه فضاهای آموزشی و تحقیقاتی ) و پژوهش در آموزش (با ۴ زیرشاخص : انجام پایان نامه ها در حوزه های آموزش پزشکی توسط دانشجویان ، اجرای طرح های تحقیقاتی در زمینه بیماریهای شایع در منطقه توسط اساتید و اعضای هیات علمی ، استفاده از نتایج مطالعات پژوهش در آموزش و سلامت جامعه ، انجام طرح های مشترک با موسسات و مراکز دانش بنیان ) می باشد که به ترتیب دارای بیشترین فراوانی بوده و نسبت به سایر شاخص ها در آموزش پاسخگوو عدالت محور در آموزش علوم پزشکی اهمیت بیشتری دارند.بحث و نتیجه گیری : نتایج حاصل نشانگر آن است که شاخص های نیازسنجی سلامت جامعه ، برنامه های آموزشی و استاندارد کردن منابع کالبدی و انسانی بیشترین تاثیر را در آموزش پاسخگو و عدالت محور در علوم پزشکی دارند و این امر نشانگر ضرورت توجه بیشتر به شاخص های نیازسنجی سلامت جامعه ، برنامه های آموزشی و استاندارد کردن منابع کالبدی و انسانی در جریان آموزش پاسخگو و عدالت محور در علوم پزشکی است . در همین زمینه برگزاری جلسات و کارگاه های آموزشی مرتبط برای تمامی افراد دخیل و تاثیرگذار بر برنامه های آموزش پاسخگو و عدالت محور در علوم پزشکی و تبیین شاخصه های نیازسنجی سلامت جامعه ، برنامه های آموزشی و استاندارد کردن منابع کالبدی و انسانی ضروری می باشد.

کلیدواژه ها:

آموزش پاسخگو ، آموزش عدالت محور ، آموزش علوم پزشکی