تحلیل نقش نه منظومه پهلوانی پس از شاهنامه در گسترش فضیلت های اخلاقی

زمینه و هدف: نظام های فلسفی و مذهب همواره در پی پاسخگویی به این سوال بوده اند که انسان چگونه می تواند به هماهنگی روانی، آرامش و شادکامی دست یابد؟ مطالعات حاکی از آن است که عبور از بحران های روانی بشر امروز و بهبود وضعیت او، بدون تغییر نگرش و سبک زندگی وی، غیرممکن می نماید و در این راستا استفاده از ظرفیت های علوم مختلف در کمک به دانش روانشناسی ضروری است. در این میان، ادبیات بواسطه گستره نفوذ خود، ازجمله دانش هایی است که قابلیت کمک به تغییر و اصلاح دیدگاه آدمی را دارد. متون حماسی بجهت ارزشهای پهلوانی و اسطورهای و بسامد بالای ویژگی های مثبت اخلاقی، از این حیث گزینه مناسبی برای واکاوی و تحلیل است. جستار حاضر، با رویکرد اسطوره شناسی ساختارگرا، سعی بر آن دارد که به چگونگی تاثیرگذاری فضایل پربسامد در نه منظومه پهلوانی پس از شاهنامه (بانوگشسپنامه، برزونامه، بهمن نامه، جهانگیرنامه، سام نامه، شهریارنامه، فرامرزنامه، کک کوهزادنامه و گرشاسپنامه) بر نگرش و سبک زندگی بپردازد. روش مطالعه: روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه ای بوده و تحلیل داده ها نیز عمدتا بصورت کیفی و بعضا کمی صورت گرفته است و روش استدلال، استقرایی میباشد. یافته ها: طی این جستار، در شخصیت پهلوانان منتخب، در نه منظومه پهلوانی پساشاهنامه، بسامد زیاد فضایل شخصیتی (خرد و دانش؛ انسانیت و عشق؛ شجاعت؛ عدالت؛ اعتدال؛ تعالی) مشاهده شد؛ بگونه ای که شخصیت این پهلوانان مصداق شکوفایی موردنظر روانشناسی مثبت در عصر حاضر است. نتیجه گیری: نتایجی که پس از سنجش قابلیت های این آثار در امکان افزایش میزان گرایش به بهباشی و نیل به رضامندی به دست آمد بیانگر آن است که روایات این متون با حضور پهلوانان که تجسم یافته ایزدان اسطوره ای هستند و سایر عناصر اساطیری که برخاسته از ناخودآگاه جمعی است، توانایی تاثیرگذاری بر ضمیر ناخودآگاه انسان را دارد؛ بنابراین منظومه های مذکور، با بهره- مندی از بسامد زیاد صفات مثبت شخصیتی و بکارگیری کهن الگوها، دارای ظرفیت های بالقوه ای است که توجه اندیشمندانی را می طلبد که دغدغه بحران های روانی و مصائب حاصل از آن را دارند.

کلیدواژه ها:

فضیلت اخلاقی ، پهلوان ، کهن الگو ، اسطوره ، رضامندی