آمیختگی داستان و گفتمان روایی در روایت های پسامدرنیستی

در این مقاله به یکی از انواع و اقسام شگردها و تمهیداتی پرداخته می شود که در داستان های کوتاه و رمان های پسامدرنیستی متجلی می شود؛ یعنی آمیختگی بین داستان و گفتمان یا سخن روایی. بنا بر تعریف روایت شناسان ساختارگرا، «داستان» عبارت است توالی و پی آیندی رخ دادها در نظمی زمانی که شخصیت ها یا موجوداتی متحمل آن رخ داها می شوند. گفتمان یا سخن روایی نیز عبارت است از واسطه یا رسانه ای بیانی که برای نقل و بیان داستانی برگزیده می شود. در بین داستان های پسامدرنیستی گه گاه روایت هایی دیده می شود که در ژرف ساخت آن ها چندان داستان پرماجرایی موجود نیست و نویسنده قصد نقل و بیان داستانی خاص را ندارد و نمی خواهد هم که امری داستانی را بازنمایی یا محاکات کند. همچنین در چنین روایت هایی ژرف ساخت و روساخت داستان چنان در هم تنیده می شوند که امکان خلاصه کردن داستان یا انتقال آن به رسانه یا وسطه بیانی دیگری نیست؛ به عبارتی موجودیت و هستی داستان در همان روساخت یا گفتمان آن است و «داستان» به سطح گفتمان روایی برکشیده می شود و امکان جدا کردن آن از گفتمان روایی نیست؛ از این رو ماجرای داستان را همانا سیاق های کلام و تمهیدات روساختی بر عهده می گیرند. چنین شیوه ای از روایت-پردازی در بین برخی داستان های پسامدرنیستی ایرانی معهود و یافتنی است. در این مقاله ضمن تشریح و تبیین آمیختگی داستان و سخن، داستان های پسامدرنیستی ایرانی که واجد چنین ویژگی ای هستند، بررسی شده اند.

کلیدواژه ها:

narratology ، Story ، Discourse ، Postmodern Persian fictions ، روایت شناسی ، داستان ، گفتمان روایی ، داستان های پسامدرنیستی ایرانی