ژئوپلیتیک کشورهای نفتی خلیج فارس و چالش های جهانی شدن اقتصاد (ایران، عربستان، کویت، امارات متحده عربی، قطر و عراق)

با توجه به مباحث جهانی شدن اقتصاد از قبیل آزادسازی اقتصادی، تجارت خارجی، سرمایه گذاری و تولید و نقل و انتقالات مالی؛ نقش دولت های ملی در حال کاهش و مرزهای جغرافیایی کشورها در حال کم رنگ شدن است. کشورهای مختلف و مناطق گوناگون درصدد استفاده از مزایای اقتصاد جهانی و بهره گیری از فرصت های آن به منظور افزایش قدرت اقتصادی با ارتقای جایگاه ژئواکونومیک خود در دنیای پر رقابت عصر جهانی شدن اقتصاد می باشند. ما در این مقاله سعی دارد چالش های کشورهای نفتی منطقه خلیج فارس را در تعامل مثبت با فرایند جهانی شدن اقتصاد مورد بررسی قرار دهیم و تاثیر این ضعف را علی رغم داشتن موقعیت مهم ژئوپلیتیکی بر جایگاه ژئواکونومیک این منطقه بررسی کنیم. در این کشورها، دولت بیشترین نقش را در اقتصاد دارد و به دلیل کسب درآمد مستقیم از محل فروش نفت بسیار حجیم و پرهزینه شده است. خصوصی سازی به صورت واقعی اتفاق نیفتاده و رقابت پذیری که عنصر لازم و مهم عملکرد بازار است، ضعیف و غیرشفاف است. برخی از این کشورها در آزادسازی اقتصادی و کاهش تعرفه ها کوتاهی کرده اند. که این کاستی ها، جذب سرمایه گذاری خارجی و در نتیجه تعامل مثبت با فرایند جهانی شدن اقتصاد را برای این کشورها با موانع و مشکلاتی روبرو ساخته است. مقاله حاضر درصدد نشان دادن تاثیر این چالش ها بر جایگاه ژئواکونومیک کشورهای منطقه علی رغم موقعیت مهم ژئوپلیتیکی آنها می باشند. ابتدا جهانی شدن و شاخص های آن (آزادسازی اقتصادی، خصوصی سازی، جذب سرمایه گذاری خارجی و رقابت پذیری) بیان شده است سپس به اقتصاد سیاسی نفت و ویژگی های ساختار اقتصادی و سیاسی کشورهای نفتی خلیج فارس اشاره شده است و در قسمت بعد شاخص های جهانی شدن در این کشورها با بهره گیری از آمار و ارقام توضیح داده شده و سپس با در نظر گرفتن عملکرد این دولت ها در راستای تعامل با جهانی شدن اقتصاد، جایگاه ژئواکونومیک منطقه بررسی شده است.

کلیدواژه ها:

جهانی شدن اقتصاد ، کشورهای نفتی خلیج فارس ، ژئوپلیتیک خلیج فارس ، اقتصاد سیاسی توسعه و جهانی شدن ، شاخص های جهانی شدن اقتصاد ، ژئواکونومی خلیج فارس