پیش بینی احتمال وقوع خشکسالی با استفاده از زنجیره مارکوف (مطالعه موردی: روستاهای استان سیستان و بلوچستان)

در پی تشدید شدت و طول دوره خشکسالی در ایران و بروز مشکلات حاد کم آبی، مدیریت ریسک خشکسالی مخصوصا در مناطق روستایی نمود دوچندانی یافته است، روش های متنوعی ازجمله زنجیره مارکوف جهت پیش بینی احتمال خشکسالی مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق به بررسی وضعیت خشکسالی های مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان با توجه به داده های بارش ماهانه شش ایستگاه در دوره آماری ۱۳۹۲-۱۳۵۵ و با استفاده از روش شاخص بارش استاندارد شده (SPI) در مقیاس های زمانی ۳، ۶، ۹، ۱۲، ۲۴ و ۴۸ ماهه پرداخته شد. نتایج نشان داد مناطق روستایی شهرستان های زاهدان، چابهار، زابل، سراوان و خاش در بازه بلندمدت به ترتیب در ۴۹/۱۱، ۱۴/۳۵، ۱۳/۳۵، ۶۲/۱۱ و۱۳/۳۵ درصد از اوقات، گرفتار وضعیت خشک بوده و در۲/۷۷، ۴۶/۵۹، ۱۷/۶۲، ۶۸/۷۵ و۴۶/۵۹ درصد اوقات وضعیت نرمال و به ترتیب در ۴۹/۱۱، ۴۰/۵، ۷۰/۲، ۷۰/۲ و ۴۱/۵ درصد اوقات، شرایط مرطوب برقرار بود. نتایج همچنین نشان می دهد که به طور میانگین، احتمال تعادل دوره های خشک، مرطوب و نرمال در ایستگاه های استان به ترتیب ۲۹، ۵ و ۶۶ درصد است، به عبارتی در بیشتر مواقع، منطقه از نظر اقلیمی در شرایط نرمال قرار دارد، در حالی که احتمال وقوع شرایط خشک تقریبا شش برابر شرایط مرطوب است. شدیدترین خشکسالی استان سیستان و بلوچستان در سال ۱۳۸۷ با مقدار شاخص SPI برابر با ۸/۲ - و شدیدترین ترسالی استان مربوط به سال ۱۳۷۴ با مقدار SPI برابر با ۰۸/۲ + اتفاق افتاده است. نتایج کلی نشان داد که تغییرات شاخص SPI دچار تداوم روند منفی بوده و ایجاد سامانه جامع مدیریت ریسک امری ضروری می باشد.

کلیدواژه ها:

شاخص بارش استاندارد شده ، شرایط نرمال ، شرایط خشک ، سیستان و بلوچستان