بررسی تطبیقی مشترکات عشق در اعترافات آگوستین قدیس و سوانح العشاق احمد غزالی

«عشق» از محوری­ترین مراحل سلوک و متعالی­ترین مرحله­ی تکامل انسانی در سیر الی­الله است. این مرحله سلوک یعنی اتصال به ذات باری از جمله وجوه اشتراک  عرفان اسلامی و عرفان مسیحی است. در این مقاله که با روش توصیفی– تطبیقی نوشته شده وجوه مشترک عشق الهی در دو مکتب عرفانی مسیحیت و اسلام با تکیه بر آرای آگوستین و احمد غزالی بررسی و مقایسه شده است. نتایج پژوهش نشان می ­دهد احمد غزالی و آگوستین با وجود برخی اختلافات نظری در بعضی زمینه­ها دارای وجوه مشترک هستند. این مساله علاوه بر آن که گویای  فطری بودن کمال جویی انسان­هاست، وجه­ مشترک تمام ادیان و مذاهب و پیونددهنده آنهاست. مواردی مثل: وجود در هر مرتبه زیباست؛ عشق فرزند زیبایی است؛ زیبایی و حب در همه­ موجودات سریان دارد؛ با اینکه در عرفان مسیحی تقابل عقل و عشق کمتر به چشم می­خورد صحبت از عشق محض است. هر موجودی آینه­دار زیبایی خداوند است؛ انسان موجود برگزیده­ ی خدا و شبیه­ ترین مخلوق به خالق خویش است آفرینش نتیجه لطف خداوند است. سالک با دل کندن از تعلقات دنیوی، به حیات معنوی و در نتیجه­ رهیدن از لوث گناه و خودخواهی، دست می­یابد. از نظر آگوستین درد به خاطر اندوه محروم ماندن از دیدار پروردگار است ولی برای غزالی، عاملی است که می­تواند نویدبخش لطف خداوند به بنده­اش باشد. همچنین اتحاد عاشق و معشوق به عنوان رکن جدایی ناپذیر عشق، از بارزترین اشتراکات عرفان مسیحی و عرفان اسلامی است.

کلیدواژه ها:

Islamic mysticism ، Christian mysticism ، Ghazali ، Augustine ، عشق الهی ، عرفان اسلامی ، عرفان مسیحی ، غزالی ، آگوستین قدیس.