اثر تحریم ها بر ناپایداری مالی بانک های ایران

نهادهای مالی به ویژه نظام بانکی نقش بی­بدیل و محوری را در نظام اقتصادی ایفا می­کنند؛ از این نظر که عملکرد آنها از یک طرف می­­تواند زمینه­های رشد و توسعه اقتصادی و از طرف دیگر شرایط نابسامانی و سقوط یک نظام اقتصادی را فراهم آورد. لذا وجود یک نظام بانکی کارآ و باثبات ضرورتی انکار ناپذیر است. با توجه به نقش حیاتی این نظام در اقتصاد، دولتمردان غربی با تحریم بانک­ها سعی دارند اقتصاد کشور را همه­جانبه تحت تاثیر قرار دهند. در واقع، تحریم­ به عنوان یک شوک خارجی به طور بالقوه می­تواند دارای اثرات بی­ثبات­کننده بر نظام مالی به­ویژه بخش بانکی و به تبع آن بر وضعیت اقتصاد یک کشور (به لحاظ درآمدی و هزینه­ای) باشد. در مقابل، عده­ای از اقتصاددانان معتقدند تحریم­ها اثری بر نظام بانکی ندارند. به اینصورت که ناکارایی این نظام در رعایت مقررات بین­المللی و نیز بالابودن ریسک اعتباری آن در سطح بین­الملل به خودی خود عاملی شبه تحریم  بوده و باعث عدم تمایل بانک­های خارجی به همکاری با ایران می­شود.با توجه به عدم توافق در خصوص اثرگذاری تحریم، هدف محوری پژوهش حاضر بررسی اثر تحریم­­ها بر ناپایداری مالی بانک­های کشور با استفاده از شاخص Z-score  است. برای این منظور، یک فرضیه به این صورت تدوین شده است که تحریم بانکی اثر منفی معنی­دار بر ثبات مالی بانک­های ایران دارد. برای آزمون فرضیه پژوهش،  اطلاعات مالی ۱۸ بانک کشور طی دوره زمانی ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ گردآوری شده و از رهیافت داده­های ترکیبی پویا و به طور خاص روش گشتاورهای تعمیم­یافته سیستمی دو مرحله­ای (SYS-GMM) برای تخمین مدل بهره گرفته شده است تا بتوان با  لحاظ پویایی در مدل نتایج را با خطای کمتری ارائه داد.یافته­های پژوهش نشان می­دهد فرضیه پژوهش مبنی بر اثر منفی معنی­دار تحریم بر ثبات بانک­های ایران را نمی­توان رد کرد. به­علاوه ناکارایی، ریسک اعتباری و نقدینگی منجر به افت معنی­دار ثبات بانکی شده­اند اما اندازه بانک و ریسک بازار ( شامل سرمایه­گذاری­ها و مشارکت­ها) اثر مثبت و معنی­داری بر پایداری مالی دارند. از میان متغیرهای کلان، تورم و GDP دارای اثر منفی معنی­دار و حساب جاری دارای اثر مثبت معنی­دار بر ثبات بانکی است.

کلیدواژه ها:

ناپایداری بانکی ، شاخص Zscore ، تحریم ، GMM سیستمی ، ایران