نقد معرفت شناختی دیدگاه دانش/ قدرت در جغرافیای سیاسی و ژیوپلیتیک
محل انتشار: فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره: 15، شماره: 55
سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 63
فایل این مقاله در 39 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_IAG-15-55_007
تاریخ نمایه سازی: 18 آبان 1402
چکیده مقاله:
نسبت دانش(جغرافیا) با ارزش(قدرت) یکی از بحثهای مهم فلسه علم میباشد، در این زمینه به عقیده غالب فیلسوفان علوم اجتماعی، از دیدگاه منطقی، هیچگونه ارتباط تولیدی میان گزارههای مربوط به پدیدارهای عینی و حقیقی(هستها) با گزارهها و قضایای ارزشی و اعتباری(بایدها) وجود ندارد و واقعیتها دربردارنده عناصر ارزشی نیستند و در ذات خود فارغ از تعلقات افراد میباشند اما در عین حال، دانش و عینیت در محیط بیرونی و در عمل، نسبتی وثیق با ارزشها و تعلقات دارند. در مقابل عدهای از جمله اصحاب مکاتب انتقادی معتقدند که میان معرفت و ارزشهای انسان چنان آمیختگی و وابستگی وجود دارد که اساسا وجود دانش عینی فارغ از تعلقات، ناممکن است. در این راستا کسانی همچون ویتفوگل و اتوا جغرافیا و ژئوپلیتیک را مجموعهای از «دانش/ قدرت» و ایدئولوژی طبقه بورژوا و بلکه جغرافیا را تولید قدرت میدانند. در این مقاله با آوردن گزارههای متعددی از جغرافیای انسانی و طبیعی نشان داده شد که هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسی علم جغرافیا فارغ از ارزشها میباشد اما در مرحله کاربرد، این علم میتواند در خدمت قدرتها و ایدئولوژیها قرار بگیرد. بنابراین، مدعای اندیشمندان مکاتب انتقادی مبنی بر مسبوقیت دانش به ارزشها ناشی از خلط میان «نظر و عمل» یا «معنا و کاربرد» است و ایشان با خلط میان «معنای دانش با کاربرد دانش» این دو امر را یکی انگاشته و از این رو معتقدند که دانش و معرفت در ذات خود با اهداف عملی و کاربردی آمیخته و اساسا دانش بیطرف و غیرمسبوق به اهداف و جهتگیریهای کاربردی و ارزشی وجود ندارد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
mahmood vasegh
استادیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
ahad mohamadi
گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :