کاربرد مدل اعتقاد بهداشتی در پیشگیری از حاملگی های ناخواسته در زنان مورد بررسی تحت پوشش منطقه بهداشت جنوب تهران

کشورهاست. در حالی که بیش از %۹۰ افزایش جمعیت جهان مربوط به کشورهای در حال توسعه می باشد، این کشورها بدلیل محدودیت منابع اقتصادی و طبیعی قادر به تامین نیازهای مربوط به مسکن، آموزش، اشتغال و خدمات بهداشتی و درمانی جامعه نخواهند بود. در کشورهایی که دارای میزان موالید بالا هستند، میزان مرگ و میر مادران، شیرخواران و اطفال در سطح بالا، امید به زندگی کوتاه، اقدام به سقط جنین های غیر بهداشتی در سطح وسیع و نهایتا وضعیت بهداشتی نامناسب می باشد. تحقیق سراسری اداره کل بهداشت خانواده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۳۷۸ میزان حاملگی های ناخواسته را ۲۲.۶ درصد کل بارداریها گزارش نموده است که با توجه به جوان بودن جمعیت و استعداد بالقوه آن جهت افزایش باروری، کنترل بارداریهای ناخواسته امری اجتناب ناپذیر می باشد. این تحقیق به روش مداخله ای می باشد. در این بررسی مدل اعتقاد بهداشتی HealthBelif model جهت آموزش پیشگیری از حاملگی های ناخواسته به زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی دولتی تحت پوشش منطقه بهداشت جنوب تهران بکار گرفته شد. فلسفه مدل اعتقاد بهداشتی مبتنی بر این است که، آموزشهایی منجر به ایجاد رفتار و یا تغییر در رفتار فراگیران می گردند که دارای چهار ویژگی باشند اولا انجام رفتار بهداشتی مورد نظر برای آنان دارای فایده یا فوایدی از جنبه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی باشد، ثانیا آموزش دهندگان باید موانع موجود برای فراگیران اعم از فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی جهت اتخاذ رفتارهای بهداشتی را شناسایی و بر طبق آن برنامه ریزی کنند، ثالثا برنامه های آموزشی بایستی قادر باشند در مورد عوارض و خطرات ناشی از عدم انجام رفتارهای بهداشتی اعم از اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی، در فراگیران حساسیت لازم را ایجاد کنند و رابعا جهت اتخاذ رفتارهای بهداشتی لازمست علاوه بر سایر موارد مذکور، از راهنماهایی برای عمل شامل توصیه های کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی، پزشک معالج، وسایل ارتباط جمعی، پوستر، پمفلت و کارتهای بخاطر آورنده نیز استفاده شود.نمونه مورد پژوهش شامل تعداد ۱۶۰۰ نفر زنان شوهردار تحت پوشش ۱۵ مرکز بهداشتی درمانی جنوب تهران بود که بطور تصادفی از میان ۴۲۱۹۵ نفر کل زنان تحت پوشش انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری یافته ها، پرسشنامه ای حاوی ۶۷ سوال بود که در دو بخش شامل اطلاعات فردی و سوالات مربوط به اطلاعات، نگرشها و رفتارهای بهداشتی آنان بود. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش، اطلاعات بدست آمده مورد ارزیابی آماری قرار گرفت. بر مبنای یافته های بدست آمده، یک برنامه آموزشی بر مبنای مدل اعتقاد بهداشت طراحی گردید. نمونه های مورد بررسی به دو گروه آزمایشی و شاهد تقسیم گردیدند. افراد گروه آزمایشی توسط برنامه آموزشی تهیه شده تحت آموزش قرار گرفتند و پس از سپری شدن مدت ۶ ماه از اتمام آموزش به گروه آزمایشی، میزان وقوع حاملگی در دو گروه آزمایشی و شاهد تعیین و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نهایی حاکی از آن بود که میزان کل حاملگی های صورت گرفته در افراد گروه آزمایشی ۳۰ درصد کمتر از گروه شاهد بود، همچنین میزان حاملگی ناخواسته در زنان گروه آزمایشی بمیزان ۱۱.۵ درصد در مقایسه با گروه شاهد کاهش داشت که نشان دهنده تاثیر مدل آموزشی اعتقاد بهداشتی بوده است.