ارزیابی کاربرد طیف الکترومغناطیس در کارایی روش های خاک ورزی حفاظتی و مرسوم در شرایط دیم

اختلاف بین بازتاب طیفی می تواند مبنای آشکارسازی میزان بقایای گیاهی و رشد محصول به روش سنجش از دور در روش های خاک ورزی حفاظتی باشد. به منظور ارزیابی نقش بقایای گیاهی در روش های خاک ورزی حفاظتی و مرسوم، این تحقیق به مدت دو سال زراعی (۱۳۹۲-۱۳۹۰) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار شامل یک تیمار خاک ورزی مرسوم و چهار تیمارخاک ورزی حفاظتی در چهار تکرار اجرا شد. ارزیابی بقایا و پارامترهای رشد محصول گندم به روش استفاده از امواج نزدیک فروسرخ توسط دستگاه طیف سنج زمینی با دامنه طول موج طیفی کامل۲۵۰۰-۳۵۰ نانومتر و دستگاه تصویر بردار گرمایی دستی با محدوده طیفی ۱۴۰۰۰- ۸۰۰۰ نانومتر انجام شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر دمای سطح خاک، دمای کانوپی و شاخص های منتج از طیف سنجی در سطح احتمال ۱% معنی دار بود. روش کاشت مستقیم موجب کاهش دمای سطح به میزان۷/۵ – ۵/۲ و دمای کانوپی گندم در اواخر مرحله دانه بستن به میزان ۷-۳ درجه سانتی گراد نسبت به تیمارهای دیگر شد. در این تحقیق رابطه منفی معنی دار بین دمای کانوپی و عملکرد گندم وجود داشت. با توجه به همبستگی قوی بین درصد پوشش بقایا با شاخص جذب سلولز، اقدام به طبفه بندی روش های خاک ورزی شد. در تیمار خاک ورزی مرسوم پوشش گیاهی کمتر از ۶% با مقادیر شاخص جذب سلولز منفی، تیمار خاک ورزی کاهش یافته دارای پوشش گیاهی بین۲۰-۱۰ درصد و شاخص جذب سلولز بین۴-۲ و تیمار حداقل خاک ورزی دارای پوشش گیاهی بین ۴۲-۳۰ درصد با مقادیر شاخص جذب سلولز بین ۴-۷/۵ بود. تیمار بی خاک ورزی (کاشت مستقیم) دارای پوشش گیاهی بین ۷۵-۶۰ درصد و شاخص جذب سلولز بین ۸-۷/۵ بود. نتایج نشان داد که تصویر برداری گرمایی می تواند به عنوان روشی برای تمایز روش های مختلف خاک ورزی و ارزیابی تنش آبی گیاه مورد استفاده قرار گیرد. شاخص جذب سلولز که با استفاده از خاصیت جذب مواد سلولزی (بقایا گیاهی) در ۲۱۰۰ نانومتر محاسبه شد، به عنوان روشی برای برآورد پوشش بقایا به روش سنجش از دور در مناطق دیم قابل استفاده است و این امر در صورت وجود حسگرهای مربوطه در ماهواره های تحقیقاتی امکان پذیر خواهد بود.

کلیدواژه ها:

تصویربردار گرمایی ، شاخص های طیفی ، خاک ورزی حفاظتی ، دمای سطح ، دمای کانوپی ، گندم