بررسی نحوی ساخت های هم راهی فارسی

مقاله حاضر به بررسی نحوی ساخت های هم راهی در زبان فارسی می پردازد. ساخت های هم راهی از سه عضو تشکیل می شوند که عبارتند از موقعیت هم راهی، هم راهی کننده (Accompanion) و هم راهی شونده (Accompanion). «با» در مطالعات پیشین و دستورهای سنتی در گروه حروف اضافه معرفی شده است؛ چنین ساخت هایی را «با»ی معیت دانسته اند. بنابراین در مطالعات پیشین، «با» صرفا یک حرف اضافه تلقی شده است. در تحلیل های نحوی «با» را درچنین گروهی یک افزوده دانسته اند. بررسی معنایی چنین ساخت هایی نشان داده است که «با» در هر دو نقش حرف اضافه و هسته گروه حرف تعریف در مقام یک رابط را در داده های فارسی دارد. بنابراین تکواژ دستوری «با» در ساخت های هم راهی در زبان فارسی در دو جای گاه نحوی متفاوت مطرح است؛ گروه اول: هم راهی متقارن(Symmetrical) که در این گروه سازه (با + گروه اسمی۲) یک سازه اختیاری نیست؛ یعنی یک افزوده نیست. «با» در این گروه نقش یک رابط یا پیوند دهنده را ایفا می کند. در گروه دوم، (با+گروه اسمی) یک افزوده است و حرف اضافه تلقی می گردد. این گروه هم راهی نامتقارن نامیده می شوند. بنابراین در نمایش این دو گروه نحوی، در گروه اول، «با» به عنوان هسته گروه حرف تعریف در هسته قرار می گیرد و گروه اسمی اول در جای گاه مشخص گر گروه حرف تعریف است؛ اما در گروه دوم، با تکرار گره میانی، گروه حرف اضافه به شکل افزوده نمایش داده می شود. گروه دوم نیز انواعی مانند ابزاری، عضو بدن و حمل و نقل را نشان می دهد.

کلیدواژه ها:

هم راهی متقارن ، هم راهی نامتقارن ، افزوده ، پیونده ، زبان فارسی