رویکرد عاطفی اعتقادی به اهل بیت (ع) به ویژه امام علی(ع) در نثر عرفانی فارسی (تا پایان قرن نهم هجری)

صوفیان مسلمان سنت خود را میراث اهل بیت(ع) بویژه امام علی(ع) می دانند و ایشان را به عنوان مشایخ اعظم و بانیان طریقت خویش می شمارند. با این حال چون تصوف در بستری غیر شیعی ظهور یافت و بالید، با مذهب اهل تسنن شناخته شده است. به نظر می رسد شناخت این دوگانگی در باور متصوفه -یعنی پایبندی به شریعت سنی و اصالت شیعی- موضوعی اساسی برای فهم اندیشه صوفیانه باشد؛ لذا، این تحقیق در پی پاسخگویی به دو مسئله است: نخست آن که رویکرد عاطفی-اعتقادی متصوفه به اهل بیت(ع) بویژه امام علی(ع) و گفتار ایشان در متون عرفانی فارسی تا پایان قرن نهم چگونه است؟ و دیگر آنکه گرایش و ارادت به اهل بیت(ع) در میان متصوفه چگونه بوده است؟ پژوهش حاضر که به روش تحلیلی-توصیفی و بر اساس مطالعات کتابخانه ای فراهم آمده است، اثبات می کند که تصوف، سیری تکاملی دارد که از مواجهه خنثی با معصوم(ع) و همسان پنداری امام(ع) با دیگران و سپس تفضیل اندک اهل بیت(ع) آغاز می شود و به تدریج به نقطه اوج ارادتمندی و مهرورزی به ایشان و نهایتا به تشیع می رسد.

کلیدواژه ها:

عرفان و تصوف اسلامی ، نثر عرفانی ، اهل بیت(ع) ، امام علی(ع) ، تشیع ، تسنن دوازده امامی