بررسی تطبیقی بهرهگیری از آبهای زیرزمینی روستایی بهوسیلهی قنات و چاه (مطالعهی موردی: بخشهای شوقان و سنخواست شهرستان جاجرم)
سال انتشار: 1391
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 106
فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JHGR-44-3_002
تاریخ نمایه سازی: 10 آبان 1402
چکیده مقاله:
هدف از این مقاله بررسی تطبیقی بهرهبرداری از منابع آب و نقش آن بر توسعهی سکونتگاههای روستایی بخشهای شوقان و سنخواست است. بنابراین روی آوردن به احداث چاههای عمیق و نیمهعمیق و گسترش روزافزون آنها، باعث تغییراتی شدید در نظام بهرهبرداری از منابع آب و درنهایت، از بین رفتن روشهای سنتی میشود. هر چند هزینههای احداث قنات بالاتر از چاه است، اما بازدهی قنات در درازمدت در قبال مخارج آن، بسیار زیادتر و باصرفهتر است. یافتههای این مقاله نشان میدهد که در محدودهی مورد مطالعه ۵۷ رشته قنات (۳۳%) خشکیدهاند؛ زیرا این قنوات در برابر چاهها (دیزلی و برقی) توان برابری نداشتند. چاهها که ابتدا (پیش از اصلاحات ارضی ۱۳۴۰) بهصورت مکمل در کنار منابع دیگر آب مورد توجه بودند، در مدت زمان کوتاهی(کمتر از سه دهه)، جایگزین قنوات شد و موجب بروز مسائل و تحولات گستردهای در سطح محدوده شدند. جایگزینی چاه با قنات همچنین پیامدهای مکانی فضایی دیگری همچون: افزایش درآمد و قدرت خرید زارعان، افزایش رونق اقتصادی محدوده، کاهش جمعیت روستاهایی که قنوات آنها خشک شده است، مهاجرت جمعیت روستایی به روستاها و شهرهای اطراف و ... را بههمراه داشت. در نتیجه هماکنون چاهها و قنوات، مهمترین منابع آب در دسترس هستند. بنابراین توجه و اهمیت دادن به این دو و استفادهی درست و بهینه از آنها میتواند راهکاری برای توسعهی پایدار روستایی تلقی شود.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
حسنعلی فرجی سبکبار
دانشیار گروه کارتوگرافی و سنجش از دور، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
محمد اکبرپور سراسکانرود
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکدهی جغرافیا، دانشگاه تهران
علی اکبر محبی
دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی